Ασφαλιστικές εισφορές Μη Μισθωτών Ασφαλισμένων από 1.1.2022, στο Ταμείο Επικουρικής Κεφαλαιοποιητικής Ασφάλισης (Τ.Ε.Κ.Α.)

Γράφει η Ελένη Καραβέλα, Δικηγόρος – Νομικός Συνεργάτης Ε.Ε.Α.

Στη χώρα μας η επικουρική ασφάλιση, η οποία είναι συμπληρωματική της κύριας ασφάλισης, διαμορφώθηκε ιστορικά κατ’ εικόνα και καθ’ ομοίωση της κύριας, λειτουργώντας βάσει των ίδιων αρχών και εφαρμόζοντας το διανεμητικό οικονομικό σύστημα, σύμφωνα με το οποίο οι ετήσιες εισφορές των ασφαλισμένων χρηματοδοτούν τις ετήσια καταβαλλόμενες συντάξεις. Με την ίδρυση του Ενιαίου Ταμείου Επικουρικής Ασφάλισης και Εφάπαξ Παροχών (Ε.Τ.Ε.Α.Ε.Π.) επιχειρήθηκε αλλαγή του συστήματος οικονομικής λειτουργίας με την εισαγωγή στοιχείων κεφαλαιοποιητικού συστήματος, χωρίς ωστόσο να εγκαταλειφθεί το διανεμητικό. Συγκεκριμένα, αποφασίσθηκε η οικονομική λειτουργία της επικουρικής ασφάλισης με βάση το διανεμητικό σύστημα προκαθορισμένων εισφορών με νοητή κεφαλαιοποίηση, το οποίο ορίστηκε να εφαρμόζεται σε όσους ασφαλίζονται για πρώτη φορά από 1.1.2014, στους ασφαλισμένους μέχρι 31.12.2013 στον κλάδο επικουρικής ασφάλισης για το χρόνο ασφάλισης από 1.1.2015 και εφεξής και στους ασφαλισμένους στον κλάδο εφάπαξ παροχών μέχρι 31.12.2013 για το χρόνο ασφάλισης από 1.1.2014 και εφεξής.

Ωστόσο, δεδομένου ότι στη νοητή κεφαλαιοποίηση τα κεφάλαια από τις εισφορές δεν υφίστανται πραγματικά και ως εκ τούτου δεν μπορούν να επιτευχθούν τα θετικά αποτελέσματα του κεφαλαιοποιητικού συστήματος, όπως η επένδυση των κεφαλαίων που συσσωρεύονται στους ατομικούς λογαριασμούς στην οικονομία και η συμβολή τους με αυτό τον τρόπο στην οικονομική ανάπτυξη, ο έλληνας νομοθέτης, ανταποκρινόμενος στις αντιλήψεις περί συμπληρωματικής κοινωνικής ασφάλισης που επικρατούν στον ευρωπαϊκό χώρο και εν πολλοίς προωθούνται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (ιδ. οδηγίες 2003/41/ΕΚ και 2341/2016/ΕΕ για τα συνταξιοδοτικά επαγγελματικά ταμεία), προχώρησε σε άρδην αλλαγή του οικονομικού συστήματος λειτουργίας της επικουρικής ασφάλισης.

Με τις διατάξεις των άρθρων 1-73 του Νόμου 4826/2021, με τίτλο «Ασφαλιστική Μεταρρύθμιση για τη Νέα Γενιά: εισαγωγή κεφαλαιοποιητικού συστήματος προκαθορισμένων εισφορών στην επικουρική ασφάλιση, ίδρυση, οργάνωση και λειτουργία Ταμείου Επικουρικής Κεφαλαιοποιητικής Ασφάλισης και άλλες επείγουσες ρυθμίσεις». (ΦΕΚ 160 Α’/7.9.2021), νομοθετήθηκε η από 1.1.2022 εισαγωγή και εφαρμογή κεφαλαιοποιητικού συστήματος εισφορών επικουρικής ασφάλισης και η ίδρυση Ταμείου Επικουρικής Κεφαλαιοποιητικής Ασφάλισης (Τ.Ε.Κ.Α.), για την διαχείριση της λειτουργίας της Νέας Επικουρικής Ασφάλισης.

Σημειώνεται ότι στο κεφαλαιοποιητικό οικονομικό σύστημα οι εισφορές των ασφαλισμένων συγκεντρώνονται σε ατομικούς λογαριασμούς, επενδύονται, και με το συσσωρευμένο ποσόν χρηματοδοτούνται οι συντάξεις τους. Στο σύστημα αυτό κάθε ασφαλισμένος έχει τον προσωπικό του «κουμπαρά», από τον οποίο θα λάβει τις συνταξιοδοτικές του παροχές.

Για την κοινοποίηση των σχετικών διατάξεων του Ν.4826/2021 εκδόθηκε η με αρ.5/2022 εγκύκλιος του e-ΕΦΚΑ, στην οποία ορίζεται ότι το Τ.Ε.Κ.Α. είναι αρμόδιο για τη διαχείριση της λειτουργίας της νέας επικουρικής ασφάλισης, ενώ παράλληλα εισάγεται και εφαρμόζεται κεφαλαιοποιητικό σύστημα οικονομικής λειτουργίας στην επικουρική ασφάλιση, µε υποχρεωτική υπαγωγή σε αυτό για όσους ασφαλίζονται το πρώτον από 01.01.2022, προαιρετική υπαγωγή για τους ήδη ασφαλισμένους γεννηθέντες από 01.01.1987 και εφεξής, και παραμονή στο υφιστάμενο σύστημα για τους λοιπούς ασφαλισμένους.

Ειδικότερα, υποχρεωτικά υπάγονται στο νέο Ταμείο όλα τα πρόσωπα που αναλαμβάνουν για πρώτη φορά από 01.01.2022 και εφεξής ασφαλιστέα εργασία – απασχόληση ή αποκτούν ασφαλιστέα ιδιότητα, για την οποία υφίσταται μέχρι την ανωτέρω ημερομηνία υποχρέωση υπαγωγής στον κλάδο επικουρικής ασφάλισης του e – Ε.Φ.Κ.Α. Για τα πρόσωπα αυτά η υπαγωγή στην ασφάλιση του ταμείου λαμβάνει χώρα αντί της υπαγωγής στον κλάδο Επικουρικής ασφάλισης του e – Ε.Φ.Κ.Α.

Παράλληλα μπορούν να υπαχθούν προαιρετικά, μετά από αίτησή τους, στην ασφάλιση του ΤΕΚΑ από 01.01.2023 οι κάτωθι κατηγορίες ασφαλισμένων:

α. Οι ήδη ασφαλισμένοι στον κλάδο επικουρικής ασφάλισης του e – Ε.Φ.Κ.Α. (υποχρεωτικά ή προαιρετικά ) οι οποίοι έχουν γεννηθεί από 01.01.1987 και εφεξής. Τα πρόσωπα αυτά μπορούν να ασκήσουν το δικαίωμα προαιρετικής υπαγωγής στην ασφάλιση του ταμείου υποβάλλοντας σχετική αίτηση κατά το χρονικό διάστημα από 01.01.2023 έως 31.12.2023. Από την υπαγωγή τους στην ασφάλιση του Τ.Ε.Κ.Α., παύουν αυτοδίκαια να υπάγονται στον κλάδο επικουρικής ασφάλισης του e – Ε.Φ.Κ.Α.

β. Οι αυτοαπασχολούμενοι υγειονομικοί, οι ασκούντες επάγγελμα υπαγόμενο στην ασφάλιση του τ. Ο.Γ.Α., τα πρόσωπα που βάσει ειδικής ή γενικής διάταξης εξαιρούνται από την υποχρεωτική υπαγωγή στην ασφάλιση άλλων φορέων επικουρικής ασφάλισης, εφόσον κατά τον χρόνο υποβολής της αίτησης υπαγωγής στο Τ.Ε.Κ.Α. δεν έχουν συμπληρώσει το 35ο έτος της ηλικίας τους. Σύμφωνα με την παρ.5 του άρθρου 6, τα ανωτέρω πρόσωπα μπορούν να ασκήσουν το σχετικό δικαίωμα από 01.01.2023 οποτεδήποτε έως τη συμπλήρωση του προαναφερθέντος ηλικιακού ορίου.

γ. Από 01.01.2021 στον κλάδο επικουρικής ασφάλισης του e – Ε.Φ.Κ.Α. υπάγονται προαιρετικά, μετά από αίτησή τους, οι αυτοαπασχολούμενοι υγειονομικοί, τα πρόσωπα που ασκούν επάγγελμα υπαγόμενο στην ασφάλιση του τ. Ο.Γ.Α., καθώς και τα πρόσωπα που βάσει ειδικής ή γενικής διάταξης νόμου εξαιρούνται από την υποχρεωτική υπαγωγή στην ασφάλιση άλλων φορέων επικουρικής ασφάλισης. Από 01.01.2022 τα πρόσωπα αυτά υπάγονται προαιρετικά, μετά από αίτησή τους, στον κλάδο επικουρικής ασφάλισης του e – Ε.Φ.Κ.Α., εφόσον έχουν συμπληρώσει το τριακοστό πέμπτο (35ο) έτος της ηλικίας τους κατά τον χρόνο υποβολής της αίτησης υπαγωγής

Ως προς το ύψος των καταβαλλόμενων εισφορών για τη Νέα Επικουρική Ασφάλιση σημειώνεται ότι παραμένει ίδιο όπως και το υφιστάμενο σύστημα. Συνεπώς, οι ασφαλισμένοι καταβάλλουν τις ίδιες εισφορές για την επικουρική ασφάλισή τους, είτε υπάγονται στον κλάδο επικουρικής ασφάλισης του e -Ε.Φ.Κ.Α., είτε στο Τ.Ε.Κ.Α. Το ύψος των απαιτητών εισφορών επικουρικού κλάδου ανέρχεται σήμερα στο 6,5% των ασφαλιστέων αποδοχών των εργαζομένων (3,25% για τον εργοδότη και 3,25% για τον εργαζόμενο) ενώ, από 01.06.2022 το ποσοστό μειώνεται στο 6% (3% για τον εργοδότη και 3% για τον εργαζόμενο), υπάρχουν βέβαια και κατηγορίες μισθωτών με διαφοροποιημένα ποσοστά εισφορών (π.χ. μισθωτοί σε βαρέα και ανθυγιεινά επαγγέλματα, οικοδόμοι κ.α.).

Ειδικότερα ως προς τους Μη Μισθωτούς ασφαλισμένους δημοσιεύτηκε το με αρ.73641/Σ.21157/2022 έγγραφο του e-ΕΦΚΑ, με το οποίο γνωστοποιούνται οι γενικές αρχές, το πεδίο εφαρμογής, ο προσδιορισμός και η είσπραξη ασφαλιστικών εισφορών της Νέας, κεφαλαιοποιητικής, Επικουρικής Ασφάλισης για τους ανωτέρω.

Ως προς το πεδίο εφαρμογής της Νέας Επικουρικής Ασφάλισης σημειώνεται ότι από 1.1.2022 υπάγονται υποχρεωτικά στην ασφάλιση του Τ.Ε.Κ.Α όλα τα πρόσωπα που αναλαμβάνουν για πρώτη φορά από 1.1.2022 και εφεξής ασφαλιστέα εργασία-απασχόληση ή αποκτούν ασφαλιστέα ιδιότητα.

Τα ανωτέρω πρόσωπα εφόσον ασφαλίζονται ως μη μισθωτοί και υφίσταται σύμφωνα με τις ισχύουσες, μέχρι την ανωτέρω ημερομηνία, διατάξεις, υποχρέωση υπαγωγής στον Κλάδο Επικουρικής Ασφάλισης του e-ΕΦΚΑ, υπάγονται πλέον στην κεφαλαιοποιητική επικουρική ασφάλιση αντί της υπαγωγής στον Κλάδο Επικουρικής Ασφάλισης του e-ΕΦΚΑ.

Προαιρετικά υπάγονται από 1.1.2023 οι κάτωθι κατηγορίες Μη Μισθωτών:

Οι ασφαλιζόμενοι στον Κλάδο Επικουρικής Ασφάλισης του e-ΕΦΚΑ (υποχρεωτικά ή προαιρετικά) οι οποίοι έχουν γεννηθεί από 1.1.1987 και εφεξής, υποβάλλοντας το σχετικό αίτημα κατά το χρονικό διάστημα από 1.1.2023-31.12.2023.
Τα πρόσωπα που έχουν δικαίωμα προαιρετικής ασφάλισης στον e-ΕΦΚΑ από 1.1.2021:

α) Αυτοαπασχολούμενοι υγειονομικοί,

β) Πρόσωπα που ασκούν επάγγελμα στην ασφάλιση του π. ΟΓΑ και

γ) Πρόσωπα που βάσει ειδικής ή γενικής διάταξης εξαιρούνται από την υποχρεωτική υπαγωγή στην ασφάλιση άλλων φορέων επικουρικής ασφάλισης, εφόσον η αίτηση υπαγωγής στο Τ.Ε.Κ.Α υποβληθεί από 1.1.2023 ή μεταγενέστερα και κατά τον χρόνο υποβολής της, δεν έχουν συμπληρώσει το 35ο έτος της ηλικίας τους.

Από την υπαγωγή τους στην ασφάλιση του Τ.Ε.Κ.Α., οι ως άνω παύουν αυτοδίκαια να υπάγονται στον κλάδο επικουρικής ασφάλισης του e-ΕΦΚΑ.

Κατά την διαδικασία απογραφής Μη Μισθωτού ασφαλισμένου στο μητρώο του e-ΕΦΚΑ, αποτυπώνεται διακριτά, ένδειξη υπαγωγής στον Κλάδο Νέας Επικουρικής Ασφάλισης, «Νέα Επικουρική».

Ως προς τις καταβαλλόμενες εισφορές των Μη Μισθωτών, το ύψος αυτών αντιστοιχεί στα ισχύοντα ποσά κατηγοριών του Κλάδου Επικουρικής του e-ΕΦΚΑ.

Ασφαλιστικές κατηγορίες	Ποσά εισφορών επικουρικής σύνταξης (από 1.1.20-31.5.22)	Ποσά εισφορών επικουρικής σύνταξης (1.6.22)
1η κατηγορία	42	39
2η κατηγορία	51	47
3η κατηγορία	61	56

Ειδικότερα, για τους Μη Μισθωτούς ασφαλισμένους έχουν δημιουργηθεί οι κάτωθι τρεις ασφαλιστικές κατηγορίες:

H κατάταξη σε μια εκ των ασφαλιστικών κατηγοριών είναι υποχρεωτική και η επιλογή ασφαλιστικής κατηγορίας δηλώνεται κατά την έναρξη ασφάλισης. Παρέχεται η δυνατότητα αλλαγής ασφαλιστικής κατηγορίας (ανώτερης ή κατώτερης) ανά έτος και η σχετική αίτηση υποβάλλεται ηλεκτρονικά κατά τη διάρκεια του έτους με ενεργοποίηση από την 1η Ιανουαρίου του επόμενου έτους. Σε περίπτωση μη υποβολής αίτησης αλλαγής κατηγορίας, παραμένει ενεργή η κατηγορία κατάταξης του προηγούμενου έτους.

Για τις εισφορές της Νέας Επικουρικής Ασφάλισης, εκδίδεται μηνιαίως ειδοποιητήριο πληρωμής ασφαλιστικών εισφορών που αναρτάται στον ατομικό λογαριασμό του ασφαλισμένου και περιλαμβάνει: στοιχεία του ασφαλισμένου, την ασφαλιστική κατηγορία που έχει επιλέξει, οικονομικά στοιχεία που αφορούν στην Νέα Επικουρική Ασφάλιση και τον κωδικό πληρωμής (RF), ο οποίος είναι διαφορετικός από τον κωδικό πληρωμής (RF) των λοιπών εισφορών

Η καταβολή των εισφορών γίνεται σε μηνιαία βάση, με ημερομηνία εμπρόθεσμης πληρωμής την τελευταία εργάσιμη ημέρα του επόμενου μήνα.

Σημειώνεται, τέλος, ότι εισφορές που καταβάλλονται μετά την λήξη της ημερομηνίας εμπρόθεσμης καταβολής τους, επιβαρύνονται με ετήσιο επιτόκιο που ισούται με το επιτόκιο αναχρηματοδότησης της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, συν ένα περιθώριο 800 μονάδων βάσης, υπολογισμένο σε ετήσια βάση και ότι οι ασφαλιστικές εισφορές υπέρ Τ.Ε.Κ.Α, λαμβάνονται υπόψη για την χορήγηση Αποδεικτικού Ασφαλιστικής Ενημερότητας από τον e-ΕΦΚΑ.