Οι αλλαγές που επέφερε ο νέος ασφαλιστικός νόμος (Ν. 4997/2022) στην ποινική μεταχείριση των οφειλετών

Γράφει ο Στάθης Δημ. Σταματελόπουλος, Νομικός Σύμβουλος Υ.Γ.Ε.ΜΗ. του Ε.Ε.Α.

Μία από τις πολλές σημαντικές αλλαγές που επέφερε ο νέος ασφαλιστικός νόμος (Ν.4997/2022) αφορά ασφαλώς και στην ποινική αντιμετώπιση των οφειλετών των φορέων κοινωνικής ασφάλισης για τα πάσης φύσεως χρέη τους, εφόσον είχαν επιλέξει να εντάξουν τις οφειλές τους σε οποιαδήποτε από τα προγράμματα ρύθμισης και μάλιστα ανεξαρτήτως του νομοθετικού πλαισίου που τις προέβλεπε .

Με την νέα ρύθμιση, διευκολύνονται οι οφειλέτες, οι οποίοι είχαν υπαχθεί σε κάποια από τις προβλεπόμενες ρυθμίσεις των χρεών τους και τηρούσαν τους όρους αυτής, καθώς παύει πλέον για αυτούς, η υποχρέωση να εμφανίζονται ατέρμονα στις δικαστικές αίθουσες, προκειμένου ο μάρτυρας απόδειξης της κατηγορίας (συνήθως ο εντεταλμένος υπάλληλος του μηνυτή φορέα κοινωνικής ασφάλισης), να ενημερώσει το Δικαστήριο (το Μονομελές Πλημμελειοδικείο), για την τυχόν εξακολούθηση τήρησης των όρων της ρύθμισης, ή την τυχόν απώλεια αυτής, ώστε στην συνέχεια το Δικαστήριο, είτε να εμείνει συνήθως στην προγενέστερη απόφαση του για την εξακολούθηση της αναστολής της ασκηθείσας ποινικής δίωξης και να αναβάλει σε μεταγενέστερη δικάσιμο της συζήτηση της ποινικής υπόθεσης (στην περίπτωση τήρησης της ρύθμισης), είτε να προχωρήσει στην εκδίκαση της υπόθεσης και το πιθανότερο στην καταδίκη του κατηγορούμενου – οφειλέτη ( στην περίπτωση απώλειας της ρύθμισης), καθώς μέχρι και σήμερα η μοναδική ποινική ευνοϊκή ρύθμιση, που παρείχαν τα σχετικά νομοθετήματα για τους οφειλέτες των φορέων κοινωνικής ασφάλισης, που είχαν ενταχθεί σε κάποια από τις προβλεπόμενες ρυθμίσεις των χρεών τους, ήταν αυτή της αναστολής της ποινικής δίωξης, για όσο χρόνο τηρούσαν την ρύθμιση και της αναστολής της τυχόν επιβληθείσας ποινής, ή και την διακοπή της ήδη αρξαμένης εκτέλεσης αυτής .

Παράλληλα με την νέα ρύθμιση, επέρχεται αναμφισβήτητα και μεγάλη αποσυμφόρηση των πινακίων των καθ’ ύλην αρμοδίων δικαστηρίων (Μονομελή Πλημμελειοδικεία), τα οποία – τουλάχιστον για τα Πρωτοδικεία των μεγάλων πόλεων – ξεπερνούσαν ημερησίως τις εκατό υποθέσεις εκδίκασης οφειλετών, για τα χρέη τους έναντι των φορέων κοινωνικής ασφάλισης .

Ειδικότερα, όπως προβλέπει και η σχετική αιτιολογική έκθεση του άρθρου 8 του Ν.4997/2022 (ΦΕΚ Α 219/25-11-2019), η πρώτη υπαγωγή οφειλών του e-Ε.Φ.Κ.Α. σε ρύθμιση (οποιαδήποτε) δεν θα έχει ως συνέπεια την αναστολή μόνο της ποινικής δίωξης, αλλά την παραγραφή υφ’ όρον του αξιόποινου του σχετικού αδικήματος, καθώς οι σχετικές υποθέσεις θα τίθενται στο αρχείο και θα ανασύρονται με εισαγγελική διάταξη, σε περίπτωση που η ρύθμιση δεν θα τηρηθεί, ενώ σε περίπτωση απώλειας της ρύθμισης, δεν θα παρέχεται το ευεργέτημα της παραγραφής υφ’ όρον του αξιοποίνου αδικήματος, αλλά της αναστολής της ποινικής δίωξης, όπως ίσχυε μέχρι και σήμερα, με βάση τις διατάξεις των προγενέστερων ασφαλιστικών νόμων .

Συγκεκριμένα το άρθρο 8 του νέου ασφαλιστικού νόμου, ήτοι του Ν.4997/2022 προβλέπει τα εξής :

Ποινική αντιμετώπιση οφειλετών των φορέων κοινωνικής ασφάλισης μετά τη ρύθμιση των οφειλών τους

Σε όλες τις περιπτώσεις ρύθμισης οφειλών προς φορείς κοινωνικής ασφάλισης, ανεξαρτήτως του ειδικότερου νομοθετικού πλαισίου που τις διέπει, επέρχονται οι παρακάτω συνέπειες, ως προς την ποινική μεταχείριση του οφειλέτη με την υπαγωγή στη ρύθμιση και εφόσον τηρούνται οι όροι της:

α) παραγράφεται το αξιόποινο, παύει η ποινική δίωξη σε βάρος του οφειλέτη, κατά το άρθρο 1 του α.ν. 86/1967 (Α’ 136), και η σχετική δικογραφία τίθεται στο αρχείο με πράξη του αρμόδιου Εισαγγελέα Πλημμελειοδικών. Για την τυχόν απώλεια της ρύθμισης, ο φορέας κοινωνικής ασφάλισης υποχρεούται να ενημερώσει αμελλητί, με σχετική βεβαίωση του χρόνου απώλειας της ρύθμισης και του υπολειπόμενου οφειλόμενου χρέους, τον αρμόδιο Εισαγγελέα Πλημμελειοδικών, ο οποίος με πράξη του ανασύρει τη δικογραφία από το αρχείο και συνεχίζει την ποινική διαδικασία.

Ο διανυθείς χρόνος από την παύση της ποινικής διαδικασίας μέχρι τον χρόνο απώλειας της ρύθμισης, δεν υπολογίζεται στον χρόνο παραγραφής της πράξης, κατά παρέκκλιση των χρονικών περιορισμών του άρθρου 113 του Ποινικού Κώδικα (ν. 4619/2019, Α’ 95), περί αναστολής της παραγραφής. Σε περίπτωση ρύθμισης από οφειλέτη, που έχει απωλέσει ρύθμιση στο παρελθόν, για την ίδια οφειλή, αναστέλλεται η ποινική δίωξη σε βάρος του οφειλέτη, κατά το άρθρο 1 του α.ν. 86/1967, και αναστέλλεται η παραγραφή του ποινικού αδικήματος, κατά παρέκκλιση των χρονικών περιορισμών του άρθρου 113 του Ποινικού Κώδικα, και

β) αναστέλλεται η εκτέλεση ποινής που έχει επιβληθεί ή, εφόσον άρχισε η εκτέλεσή της, αυτή διακόπτεται.

Τέλος, η παράγραφος 2 του άρθρου 8 ειδικά για την περίπτωση οφειλών προς το Ταμείο Επικουρικής Κεφαλαιοποιητικής Ασφάλισης (Τ.Ε.Κ.Α.), προβλέπει ότι, λόγω του κεφαλαιοποιητικού συστήματος λειτουργίας του Ταμείου, δεν εφαρμόζονται τα προβλεπόμενα στην παράγραφο 1 του άρθρου 8, αλλά θα εξακολουθεί να εφαρμόζεται το άρθρο 44 του ν. 4826/2021 (Α΄ 126).

Ασφαλώς και η σχετική ρύθμιση του άρθρου 8 του Ν.4997/2022 κινείται προς την σωστή κατεύθυνση καθώς αφενός μεν, εξοικονομεί χρόνο και δαπάνη στους κατηγορούμενους οφειλέτες, αφετέρου δε, κινείται στα πλαίσια του εξορθολογισμού του τρόπου απονομής της ποινικής δικαιοσύνης και της αποσυμφόρησης των ποινικών δικαστηρίων.