- 08/08/2018
Χρόνος συμπλήρωσης παραγραφής απαιτήσεων ΕΦΚΑ
ε την υπ. αριθμ. 146/2018 ατομική γνωμοδότηση του, το Νομικό Συμβούλιο του Κράτους απάντησε επί σχετικού ερωτήματος που έθεσε σε αυτό Υποκατάστημα του ΕΦΚΑ, σχετικά με την συμπλήρωση του χρόνου παραγραφής της αξίωσης του πρώην ΙΚΑ-ΕΤΑΜ (ήδη ΕΦΚΑ), να επιβ
Γράφει ο Στάθης Δημ. Σταματελόπουλος, Νομικός Συνεργάτης Ε.Ε.Α.
Με την υπ. αριθμ. 146/2018 ατομική γνωμοδότηση του, το Νομικό Συμβούλιο του Κράτους απάντησε επί σχετικού ερωτήματος που έθεσε σε αυτό Υποκατάστημα του ΕΦΚΑ, σχετικά με την συμπλήρωση του χρόνου παραγραφής της αξίωσης του πρώην ΙΚΑ-ΕΤΑΜ (ήδη ΕΦΚΑ), να επιβάλλει εκ νέου καταλογιστικές πράξεις εισφορών, μετά από την ακύρωση των σχετικών ΠΕΕ και ΠΕΠΕΕ από το Τριμελές Διοικητικό Πρωτοδικείο Θεσσαλονίκης, επί ασκηθείσας προσφυγής της εργοδότριας εταιρείας, με λόγο αυτής την έλλειψη της προηγούμενης ακρόασης της προσφεύγουσας εταιρείας.
Ειδικότερα, το ερώτημα αφορούσε την δυνατότητα του ΕΦΚΑ να εκδώσει νέες πράξεις επιβολής εισφορών, καθώς οι ακυρωθείσες πράξεις (ΠΕΕ και ΠΕΠΕΕ) αφορούσαν σε χρονικές περιόδους απασχόλησης μισθωτών της εργοδότριας εταιρείας, που ανάγονταν από το έτος 1998 και εντεύθεν, με αποτέλεσμα να τίθεται ζήτημα παραγραφής της σχετικής αξίωσης του ΕΦΚΑ.
¨Όπως έκρινε με την σχετική γνωμοδότηση του το ΝΣΚ, σύμφωνα με την διάταξη του άρθρου 27 παρ. 2 του ΑΝ 1846/1951 …οι διατάξεις ΄που ισχύουν κάθε φορά για την είσπραξη των εσόδων του Δημοσίου εφαρμόζονται και για την είσπραξη των εσόδων του ΙΚΑ και των συνεισπραττομένων από αυτό εσόδων τρίτων οργανισμών ….. Η παράγραφος δε αυτή αντικαταστάθηκε δυνάμει του άρθρου 15 παρ.2 του Ν. 2972/2001, που όριζε ότι……..Το δικαίωμα του ΙΚΑ για την βεβαίωση σε ευρεία έννοια όλων των χρηματικών απαιτήσεων του, καθώς και των απαιτήσεων των φορέων, κλάδων ή λογαριασμών των οργανισμών κοινωνικής πολιτικής, των οποίων τις εισφορές συνεισπράττει το ΙΚΑ, υπόκειται σε δεκαετή παραγραφή, η οποία αρχίζει από την πρώτη ημέρα του επόμενου έτους από εκείνο μέσα στο οποίο παρασχέθηκε η ασφαλιστέα υπηρεσία ή εργασία ……..Το δικαίωμα του ΙΚΑ προς είσπραξη όλων των χρηματικών απαιτήσεων παραγράφεται μετά από δεκαετία από την λήξη του οικονομικού έτους μέσα στο οποίο βεβαιώθηκε υπό στενή έννοια ( ταμειακά ) …….
Εξάλλου, σύμφωνα με την διάταξη του άρθρου 88 του Ν. 2362/1995 ….με την επιφύλαξη των διατάξεων του παρόντος άρθρου, οι κατά τις γενικές διατάξεις λόγοι διακοπής της παραγραφής ισχύουν και για τις απαιτήσεις του Δημοσίου …., ενώ σύμφωνα με την διάταξη της παραγράφου 7 του άρθρου 27 του ΑΝ 1846/1951, όπως αυτό τροποποιήθηκε από την διάταξη του άρθρου 2 παρ. 8 του Ν. 2556/1997….οι κάθε είδους χρηματικές απαιτήσεις του ΙΚΑ, που προέρχονται από εισφορές, αναλογούντα οίκοθεν πρόσθετα τέλη, προσαυξήσεις, αυτοτελή πρόσθετα τέλη, πρόστιμα ακάλυπτων επιταγών, λοιπά πρόστιμα, τόκους, έξοδα διοικητικής εκτέλεσης και λοιπά πρόστιμα, παραγράφονται μετά δεκαετία, που αρχίζει από την επομένη ημέρα του επόμενου έτους από εκείνο μέσα στο οποίο παρασχέθηκε η ασφαλιστέα εργασία ή υπηρεσία …..7α. οι διατάξεις των παραγράφων 1 και 4 του άρθρου 87 του Ν. 2362/1995 καθώς και των άρθρων 88 και 89 του ίδιου νόμου περί διακοπής της παραγραφής των απαιτήσεων του Δημοσίου και συνεπειών της παραγραφής αυτών αντίστοιχα, εφαρμόζονται ανάλογα και στο ΙΚΑ…..
Παράλληλα και σύμφωνα με την διάταξη του άρθρου 137 του Ν.3655/2008 ….η παραγραφή των χρεών προς τους Φορείς Κοινωνικής Ασφάλισης διακόπτεται για τους λόγους, που προβλέπονται από τις διατάξεις του άρθρου 88 του Ν.2362/1995.
Σημαντική διαφοροποίηση στον χρόνο παραγραφής των σχετικών αξιώσεων του ΕΦΚΑ επέφερε η διάταξη του 95 του Ν.4387/2016, σύμφωνα με την οποία …..….από την έναρξη ισχύος του παρόντος οι απαιτήσεις των Φορέων Κοινωνικής Ασφάλισης, που εντάσσονται στον ΕΦΚΑ, από μη καταβληθείσες ασφαλιστικές εισφορές υπόκεινται σε εικοσαετή παραγραφή, που αρχίζει από την πρώτη ημέρα του επόμενου έτους, εντός του οποίου παρασχέθηκε η εργασία, ή υπηρεσία .Η ρύθμιση αυτή δεν εφαρμόζεται στις ήδη παραγεγραμμένες, κατά τις ισχύουσες κατά την έναρξη ισχύος του παρόντος διατάξεις, απαιτήσεις. Η παραγραφή των απαιτήσεων που έχουν γεννηθεί ως την έναρξη ισχύος της παρούσας διάταξης, αλλά δεν έχουν υποπέσει σε παραγραφή, κατά την έννοια του προηγουμένου εδαφίου, ορίζεται εικοσαετής και αρχίζει από την πρώτη ημέρα του επόμενου έτους εντός του οποίου παρασχέθηκε η ασφαλιστέα εργασία, ή υπηρεσία.
Στην αιτιολογική έκθεση του Ν.4387/2016 αναγράφονται τα ακόλουθα επί του άρθρου 95….Δεδομένου ότι, με τον παρόντα νόμο λαμβάνει χώρα για πρώτη φορά η ουσιαστική ενοποίηση των υφισταμένων φορέων κοινωνικής ασφάλισης και προκειμένου η ένταξη τους στον ΕΦΚΑ να πραγματοποιηθεί χωρίς λειτουργικά και οργανωτικά προβλήματα, στο άρθρο 95 ρυθμίζονται ζητήματα για χρέη προς τους ΦΚΑ, ορίζεται το νομικό πλαίσιο, που θα ισχύει για το διάστημα που θα μεσολαβήσει από την έναρξη ισχύος του παρόντος, μέχρι την ολοκλήρωση της διαδικασίας της ενοποίησης, με την έκδοση των σχετικών Υπουργικών Αποφάσεων και Προεδρικών Διαταγμάτων.. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με την παράγραφο 1 από την έναρξη ισχύος του παρόντος οι απαιτήσεις από μη καταβληθείσες ασφαλιστικές εισφορές, προς τους φορείς κοινωνικής ασφάλισης, που εντάσσονται στον ΕΦΚΑ, υπόκεινται σε εικοσαετή παραγραφή.
Μη γνήσια αναδρομή νόμου συνιστούν οι διατάξεις της παρ. 1 του άρθρου 95 του Ν.4387/2016, με τις οποίες ρυθμίζονται έννομες συνέπειες αναπτυσσόμενες μετά την έναρξη εφαρμογής τους, αλλά που πηγάζουν από έννομες σχέσεις ή καταστάσεις, ή γεγονότα, που προϋφίστανται αυτού του νέου νόμου, ενώ δεν θίγονται και ήδη επελθούσες έννομες συνέπειες . Μέχρις ενάρξεως ισχύος των διατάξεων του άρθρου 95 του Ν.4387/2016, το δικαίωμα του ΙΚΑ-ΕΤΑΜ και των λοιπών εντασσομένων στον ΕΦΚΑ φορέων κοινωνικής ασφάλισης προς είσπραξη των ταμειακώς βεβαιωμένων και μη καταβληθεισών χρηματικών απαιτήσεων τους από ληξιπρόθεσμες ασφαλιστικές εισφορές, πρόσθετα τέλη, προσαυξήσεις, πρόστιμα, τόκους, δικαστικά έξοδα και οι απαιτήσεις των φορέων και κλάδων που συνεισέπραττε το ΙΚΑ-ΕΤΑΜ, παραγράφονται μετά δεκαετία από την λήξη του οικονομικού έτους, εντός του οποίου βεβαιώθηκαν εν στενή εννοία (ταμειακώς).
Από την έναρξη ισχύος των διατάξεων του άρθρου 95 παρ. 1 του Ν.4387/2016 τροποποιείται ο χρόνος παραγραφής των απαιτήσεων αυτών, οι οποίες προέρχονται από μη παραγεγραμμένες, κατά την έναρξη ισχύος του Ν.4387/2016, εν στενή εννοία βεβαιωθείσες και μη καταβληθείσες ασφαλιστικές εισφορές ως εξής : Οι παντός είδους εν στενή εννοία βεβαιωθείσες και μη καταβληθείσες κατά την έναρξη ισχύος του Ν.4387/2016, μη παραγεγραμμένες, χρηματικές απαιτήσεις των εντασσομένων στον ΕΦΚΑ φορέων κοινωνικής ασφάλισης, οι οποίες προέρχονται από ασφαλιστικές εισφορές, αναλογούντα οίκοθεν πρόσθετα τέλη, προσαυξήσεις κ.λ.π. παραγράφονται μετά την πάροδο εικοσαετίας, η οποία αρχίζει από την πρώτη ημέρα του επόμενου έτους, από εκείνο εντός του οποίου παρασχέθηκε η ασφαλιστέα εργασία ή υπηρεσία.
Η παραγραφή των, έως την έναρξη της ισχύος της παρ. 1 του άρθρου 95 του Ν.4387/2016, γεγεννημένων και μη παραγεγραμμένων απαιτήσεων ορίζεται εικοσαετής και αρχίζει από την πρώτη ημέρα του επόμενου έτους, εντός του οποίου παρασχέθηκε η ασφαλιστέα εργασία ή υπηρεσία. Επομένως, η δυνατότητα των αρμοδίων οργάνων να βεβαιώνουν, υπό ευρεία έννοια, δηλαδή να συντάσσουν νόμιμους τίτλους (ΠΕΕ και ΠΕΠΕΕ, ΠΕΠΤ ΠΕΠΑΕ κ.α.) ισχύει για είκοσι έτη από την πρώτη ημέρα του επομένου έτους, εντός του οποίου παρασχέθηκε η ασφαλιστέα εργασία, ή υπηρεσία ( βλεπ. και εγκύκλιο 39/2017 του ΕΦΚΑ).
Κατά συνέπεια των ανωτέρω, το δικαίωμα του ΙΚΑ-ΕΤΑΜ για την εν ευρεία εννοία βεβαίωση όλων των χρηματικών του απαιτήσεων, κατά της εργοδότριας εταιρεία, δεν υπέπεσε σε δεκαετή παραγραφή, γιατί όλες οι πράξεις επιβολής εισφορών (ΠΕΕ και ΠΕΠΕΕ και ΠΕΠΑΕ) εξεδόθησαν εντός της ισχύουσας; κατά την έκδοση τους, δεκαετούς προθεσμίας, η οποία είχε αρχίσει από την πρώτη ημέρα του επόμενου έτους εντός του οποίου παρασχέθηκε η ασφαλιστέα εργασία ή υπηρεσία. Η παραγραφή αυτών των αξιώσεων του ΙΚΑ-ΕΤΑΜ άρχισε εκ νέου, από την επομένη της εκδόσεως των ως άνω πράξεων και ενώ δεν είχε συμπληρωθεί, διεκόπη με την υποβολή της σχετικής, με τις αξιώσεις, διαφοράς αρχικά στην Τοπική Διοικητική Επιτροπή του υποκαταστήματος ΙΚΑ-ΕΤΑΜ και στην συνέχεια στο Διοικητικό Πρωτοδικείο Θεσσαλονίκης . Ο μέχρι των χρονικών αυτών σημείων της διακοπής της παραγραφής διανυθείς χρόνος δεν υπολογίζεται και από της παύσης της ύπαρξης των λόγων της διακοπής (δηλαδή από του χρονικού σημείου της πιθανολογούμενης έκδοσης τελεσίδικης απόφασης ή της κατ’ άλλο τρόπο τελεσιδικίας π.χ. λόγω μη άσκησης έφεσης από τους διαδίκους), της υπ. αριθμ. 3955/2018 απόφασης του Τριμελούς Διοικητικού Πρωτοδικείου Θεσσαλονίκης, θα αρχίσει νέα παραγραφή, η οποία κατ’ εφαρμογή των διατάξεων του άρθρου 95 παρ. 1 του Ν.4387/2016 είναι εικοσαετής, αυτής αρχομένης από την πρώτη ημέρα του επομένου έτους, εντός του οποίου παρασχέθηκε η ασφαλιστέα εργασία, αφού οι εν λόγω απαιτήσεις είχαν γεννηθεί μέχρις ενάρξεως ισχύος των άνω διατάξεων, αλλά δεν είχαν παραγραφεί.
Συμπερασματικά οι αξιώσεις του ΙΚΑ-ΕΤΑΜ στην θέση του οποίου υπεισήλθε ο ΕΦΚΑ δεν έχουν παραγραφεί και από του χρονικού σημείου της πιθανολογούμενης εκδόσεως τελεσίδικης απόφασης, κατά τον οποίο θα τελεσιδικήσει η υπ. αριθμ. 3955/2018 απόφαση του Τριμελούς Διοικητικού Πρωτοδικείου Θεσσαλονίκης, θα αρχίσει νέα εικοσαετής παραγραφή για αυτές.