Η παρέμβαση του Προέδρου του Ε.Ε.Α. Γ. Χατζηθεοδοσίου σε εκδήλωση για τον τουρισμό στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο – Βίντεο

Για τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις στην ανάπτυξή τους στην Ελλάδα, στους τομείς που σχετίζονται με τον τουρισμό, και πώς μπορούν οι εθνικές και ευρωπαϊκές πολιτικές να στηρίξουν ουσιαστικά τη βιωσιμότητα και ανθεκτικότητα της μικρομεσαίας επιχειρηματικότητας στη χώρα μας, μίλησε, διαδικτυακά, ο Πρόεδρος του Επαγγελματικού Επιμελητηρίου Αθηνών κ. Γιάννης Χατζηθεοδοσίου, σε εκδήλωση με θέμα  “Βιώσιμος και Ανθεκτικός Τουρισμός- Ευκαιρίες και προκλήσεις για την Ελλάδα”, που πραγματοποιήθηκε την Πέμπτη 25/01/ 2024 σε αίθουσα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.

Ακολουθεί το κείμενο της ομιλίας του Προέδρου του Ε.Ε.Α.:

Ο τουρισμός είναι βασικός πυλώνας στήριξης της ελληνικής οικονομίας – με τη συμμετοχή του στο ΑΕΠ να είναι μια από τις μεγαλύτερες, σε ευρωπαϊκό και παγκόσμιο επίπεδο.

Σύμφωνα με μελέτη του ΙΝΣΕΤΕ, η άμεση οικονομική συνεισφορά του τουρισμού το 2022 αντιστοιχεί στο 11,5% του ΑΕΠ της χώρας, ενώ αν συνυπολογιστεί και η έμμεση συνεισφορά του, αντιστοιχεί μεταξύ 25,3% έως 30,5%.

Από κάθε 1 ευρώ τουριστικής δραστηριότητας, δημιουργείται επιπλέον 1,2 έως 1,65 ευρώ πρόσθετης οικονομικής δραστηριότητας.

Το 2022 ο τουρισμός κάλυψε με τις ταξιδιωτικές εισπράξεις το 45,7% του ελλείμματος του ισοζυγίου αγαθών. Οι εισπράξεις αυτές ισούνται με το 49,9% των εισπράξεων από τις εξαγωγές όλων των άλλων προϊόντων που εξάγει η χώρα, εξαιρουμένων των εισπράξεων από εξαγωγή πλοίων και καυσίμων.

Η οικονομική ευημερία της χώρας είναι συνυφασμένη με την πορεία του τουρισμού.

Το γεγονός αυτό σαφώς έχει θετική διάσταση. Ο τουρισμός στήριξε την ελληνική οικονομία τη δύσκολη περίοδο της οικονομικής κρίσης, ενώ τα τελευταία χρόνια αποτελεί το βασικό «ανάχωμα» απέναντι στις επιπτώσεις της ενεργειακής και πληθωριστικής κρίσης.

Υπάρχει, ωστόσο, και η άλλη πλευρά του νομίσματος: το γεγονός ότι η υψηλή εξάρτηση από τον τουρισμό κάνει την ελληνική οικονομία πιο ευάλωτη σε περιπτώσεις εξωτερικών σοκ, που επηρεάζουν τη διεθνή κινητικότητα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η πανδημία, η οποία επηρέασε εντονότερα τις οικονομίες με συγκριτικά υψηλή τουριστική συνεισφορά στο ΑΕΠ.

Σήμερα, οι παράγοντες αβεβαιότητας που μπορούν να επηρεάσουν τον τουρισμό παραμένουν: γεωπολιτική αστάθεια και συγκρούσεις, επιβράδυνση της παγκόσμιας και της ευρωπαϊκής οικονομίας, μείωση της αγοραστικής δύναμης των καταναλωτών ιδιαίτερα στην Ευρώπη.

–   Οι υφεσιακές πιέσεις, που δέχονται σήμερα οι μεγαλύτερες ευρωπαϊκές οικονομίες, έχουν ως αποτέλεσμα να εντείνεται ο ανταγωνισμός μεταξύ των προορισμών του Νότου, για διεκδίκηση μεριδίου στην τουριστική πίτα.

–   Την ίδια στιγμή, οι ελληνικές τουριστικές επιχειρήσεις αντιμετωπίζουν πιέσεις εξαιτίας της ανόδου των τιμών του ρεύματος, των τροφίμων και των ποτών, της αύξησης των επιτοκίων, η οποία επιβαρύνει υφιστάμενες υποχρεώσεις, αλλά κα της έλλειψης προσωπικού.

Πέρα, όμως, από τους συγκυριακούς παράγοντες, αναδεικνύεται σε κρίσιμη πρόκληση η διασφάλιση της ανταγωνιστικότητας και της ανάπτυξης του ελληνικού προϊόντος στο μέλλον, με όρους ποιότητας και βιωσιμότητας.

Η Ελλάδα έχει το ανταγωνιστικό πλεονέκτημα ότι αποτελεί έναν ασφαλή προορισμό στην Ανατολική Μεσόγειο.

Ωστόσο, δεν δικαιολογείται εφησυχασμός, καθώς ο ανταγωνισμός συνεχώς εντείνεται και ταυτόχρονα αναδεικνύονται νέες μέγα-τάσεις που αλλάζουν τα δεδομένα στην αγορά.

Η ψηφιακή τεχνολογία μετασχηματίζει τα επιχειρηματικά μοντέλα στον κλάδο, ενώ καθιστά τους καταναλωτές πιο αυτόνομους από ποτέ στο σχεδιασμό και στην οργάνωση του ταξιδιού τους.

Η οικονομία του διαμοιρασμού διαμορφώνει ένα νέο τοπίο ανταγωνισμού στην αγορά, συχνά σε βάρος των μικρών επιχειρήσεων.

Βλέπουμε να αναδύονται νέες αγορές, όπως π.χ. οι χώρες της Ασίας, αλλά και νέες ηλικιακές ομάδες, με ιδιαίτερες προτιμήσεις και χαρακτηριστικά, όπως η γενιά των millennials που αναζητά εμπειρίας, αλλά και τα άτομα ηλικίας άνω των 70 ετών.

Έχουμε την ανάγκη για αυξημένη ετοιμότητα απέναντι σε κρίσεις και έκτακτα γεγονότα, όπως π.χ. φυσικές καταστροφές.

Και βεβαίως, έχουμε τη μεγαλύτερη ίσως πρόκληση, που είναι αυτή της βιώσιμης ανάπτυξης: η προσαρμογή στις συνθήκες της κλιματικής αλλαγής, η βιώσιμη λειτουργία των επιχειρήσεων και η αντιμετώπιση του υπερτουρισμού, βρίσκονται πλέον στην κορυφή της ατζέντας.

Πολλοί δημοφιλείς προορισμοί αντιμετωπίζουν ήδη συμφόρηση και το πρόβλημα αναμένεται να ενταθεί στο μέλλον, με σοβαρές επιπτώσεις στο περιβάλλον, στις τοπικές κοινωνίες, στον πολιτισμό.

Και στην Ελλάδα έχουμε δει τα προηγούμενα χρόνια προβλήματα, που σχετίζονται με την ανεπάρκεια υποδομών σε θέματα μεταφορών, ηλεκτροδότησης, διαχείρισης απορριμμάτων, νερού κ.λπ.,

Η προστασία του περιβάλλοντος, των φυσικών πόρων και της ταυτότητας των τοπικών κοινωνιών, αποτελεί θεμελιώδη προϋπόθεση τουριστικής ανάπτυξης.

Χρειάζεται να ξεκαθαρίσουμε τι είδους τουρισμό θέλουμε, τι επιθυμούμε να κερδίσουμε από τον τουρισμό και με ποιους όρους και κανόνες. Και να προσαρμόσουμε ανάλογα, όχι μόνο την προβολή, αλλά και τη διαχείριση των τουριστικών προορισμών της χώρας.

Είναι προφανές ότι το παρόν και το μέλλον του τουρισμού στην Ελλάδα δεν μπορεί να αφεθεί στην τύχη. Χρειάζεται, αντίθετα, να αποτελέσει αντικείμενο ενός συνεκτικού στρατηγικού σχεδιασμού.

Στόχος για τα επόμενα χρόνια δεν είναι απλώς να μετράμε περισσότερες αφίξεις κάθε χρόνο. Είναι να έχουμε επισκέπτες καλύτερα κατανεμημένους στο χρόνο και στο χώρο, αλλά και υψηλότερα έσοδα για τη χώρα και τις τοπικές οικονομίες.

Οφείλουμε να επιδιώξουμε, με άλλα λόγια, τη σταδιακή άμβλυνση της εποχικότητας του ελληνικού τουρισμού, τη χωρική επέκταση της τουριστικής δραστηριότητας, αλλά και την αύξηση της μέσης δαπάνης ανά επισκέπτη.

Αυτό απαιτεί επένδυση στην αναβάθμιση ώριμων τουριστικών δραστηριοτήτων, αλλά και προώθηση νέων ειδικών μορφών τουρισμού, με αξιοποίηση των συγκριτικών πλεονεκτημάτων και των δυνατοτήτων που υπάρχουν, σε κάθε περιοχή της χώρας.

Απαιτεί να επιδιώξουμε νέες στρατηγικές συνεργασίες, να επενδύσουμε στην εκπαίδευση του προσωπικού – αλλά και σε αξιοπρεπείς αμοιβές και συνθήκες εργασίας – να αξιοποιήσουμε νέες τεχνολογίες.

Απαιτεί να αναβαθμίσουμε τις δημόσιες υποδομές, ώστε να ανταποκρίνονται στις αυξημένες ανάγκες και να καταρτίσουμε επιχειρησιακά σχέδια ετοιμότητας, λαμβάνοντας υπόψη τους κινδύνους της κλιματικής αλλαγής.

Απαιτεί να δώσουμε έμφαση σε επενδύσεις και δράσεις που δημιουργούν ένα πιο σύνθετο τουριστικό προϊόν: να συνδέσουμε τον τουρισμό με τον αγροτοδιατροφικό κλάδο, με τη μεταποίηση, τον πολιτισμό, την εκπαίδευση κ.λπ. Να αξιοποιήσουμε νέες τεχνολογίες και καινοτομίες, σε σύνδεση με το οικοσύστημα νεοφυούς επιχειρηματικότητας της χώρας.

Απαιτεί να διαμορφώσουμε ένα νέο, περισσότερο οργανωμένο και συνεκτικό υπόδειγμα τουριστικής ανάπτυξης. Ένα μοντέλο που θα επιτρέπει σε κάθε περιφέρεια της χώρας να διαμορφώνει το δικό της προϊόν, τη δική της αλυσίδα αξίας, ανάλογα με τα συγκριτικά της πλεονεκτήματα. Αλλά πάντα με όρους βιωσιμότητας, ποιότητας, ανταγωνιστικότητας, καινοτομίας.

Σε αυτή την προσπάθεια κεντρικό ρόλο πρέπει να έχουν οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις του κλάδου. Χρειάζονται παρεμβάσεις, που θα τους επιτρέψουν να συμβαδίσουν με τις νέες ανάγκες και απαιτήσεις στον τουρισμό.

Οι μικρομεσαίες τουριστικές επιχειρήσεις χρειάζονται βοήθεια, ώστε να μη μείνουν πίσω – αλλά αντίθετα, να πρωταγωνιστήσουν στην προσπάθεια για βιώσιμη τουριστική ανάπτυξη. Για τη διαρκή ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας, της ποιότητας και της αειφορίας του ελληνικού τουρισμού.

Αυτό σημαίνει:

o   Σε άμεσο επίπεδο, να υπάρξουν παρεμβάσεις που θα βοηθήσουν τις μικρές τουριστικές επιχειρήσεις, να αντιμετωπίσουν τις τρέχουσες πιέσεις, χωρίς να χρειαστεί να υποβαθμίσουν την ποιότητα και την ανταγωνιστικότητα των υπηρεσιών τους.

o   Να υπάρξουν στοχευμένα κίνητρα και ενισχύσεις προς τις μικρομεσαίες τουριστικές επιχειρήσεις, ώστε να μπορέσουν να υλοποιήσουν νέες επενδύσεις.

Ειδικότερα, χρειάζονται νέα χρηματοδοτικά εργαλεία, τα οποία θα διατίθενται με διαφάνεια, με κριτήρια αυστηρά αλλά και ρεαλιστικά και ορθολογικά.

Χρειάζεται να αξιοποιηθούν πόροι από το Ταμείο Ανάκαμψης και το ΕΣΠΑ, ώστε οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις να καλύψουν την επενδυτική υστέρηση, που προκάλεσε η δεκαετής ύφεση – και στη συνέχεια η πανδημία. Να μπορέσουν να αναβαθμίσουν την ποιότητα των υπηρεσιών τους, να υιοθετήσουν νέες ψηφιακές και πράσινες λύσεις, να βελτιώσουν το μοντέλο λειτουργίας τους.

Χρειάζεται, επίσης, πιο θετική προσέγγιση από την πλευρά των τραπεζών. Μια προσέγγιση που θα εστιάζει στην παροχή καθοδήγησης. Στην από κοινού αναζήτηση λύσεων, ώστε κανένα βιώσιμο επιχειρηματικό σχέδιο να μην χάνεται, εξαιτίας της αδυναμίας πρόσβασης σε κεφάλαια.

Το Επαγγελματικό Επιμελητήριο Αθηνών αναλαμβάνει συστηματικά δράσεις, με σκοπό τη στήριξη της επιχειρηματικότητας, σε σύνδεση με τον τουρισμό.

o   Έχει σχεδιάσει και υλοποιεί το έργο «Agora Athens» για την αύξηση της κίνησης στο ιστορικό κέντρο της Αθήνας, ενώ εργάζεται για την αναβίωση του εμβληματικού «Ήχος και Φως».

o   Παράλληλα, καταθέτει ρεαλιστικές προτάσεις στους αρμόδιους φορείς της Πολιτείας, όπως η παροχή κινήτρων σε μεγάλες ξενοδοχειακές μονάδες για την επιλογή τοπικών – αντί εισαγόμενων – προϊόντων.

Ο τουρισμός είναι βασικός πυλώνας ανάπτυξης για την ελληνική οικονομία, στηρίζοντας το ΑΕΠ, την απασχόληση και χιλιάδες μικρομεσαίες επιχειρήσεις σε όλη την Ελλάδα. Έχουμε κάθε λόγο να προστατέψουμε και να διασφαλίσουμε την ανάπτυξή του στο μέλλον, με όραμα και σχέδιο, με όρους και κανόνες, με συνένωση δυνάμεων”.