- 27/12/2021
Διαδοχική ασφάλιση: Τι ισχύει για όσους έχουν σε πολλούς φορείς ασφαλιστικό χρόνο
Γράφει η Ελένη Καραβέλα, Δικηγόρος – Νομικός Συνεργάτης Ε.Ε.Α.
Στις περιπτώσεις ασφαλισμένων που έχουν διανύσει ασφαλιστικό χρόνο σε πλείονες ασφαλιστικούς φορείς χωρεί εφαρμογή των διατάξεων της διαδοχικής ασφάλισης. Σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 2 του Ν.4387/2016, όπως ισχύει μετά την αντικατάστασή του με τις διατάξεις του άρθρου 22 του Ν.4670/2020, διαδοχική ασφάλιση είναι η ασφάλιση που έχει πραγματοποιηθεί έως την 31/12/2016 σε διαδοχικά χρονικά διαστήματα και σε διαφορετικούς φορείς, τομείς ή λογαριασμούς που εντάχθηκαν στον e-ΕΦΚΑ.
Σκοπός των διατάξεων περί διαδοχικής ασφάλισης είναι η αποφυγή της δυσμενούς μεταχείρισης των διαδοχικά ασφαλισμένων σε σύγκριση με τους ασφαλισμένους που έχουν διανύσει όλο τον ασφαλιστικό τους βίο σε έναν φορέα, επιτυγχάνεται δε μέσω του συνυπολογισμού των περιόδων ασφάλισης που πραγματοποίησε ο ασφαλισμένος σε πλείονες ομοειδείς φορείς, ήτοι φορείς που καλύπτουν τον ίδιο ασφαλιστικό κίνδυνο.
Η εφαρμογή ή όχι των διατάξεων διαδοχικής ασφάλισης συνιστά δικαίωμα του ασφαλισμένου, ωστόσο, σε περίπτωση που ο ενδιαφερόμενος επιλέξει να προσμετρήσει τον χρόνο ασφάλισης που διένυσε σε έναν φορέα δεν μπορεί να προσμετρήσει μόνο μέρος αυτού του χρόνου. Δεδομένου ότι η διαδοχική ασφάλιση συνιστά δικαίωμα, πρέπει να υποβληθεί σχετικό αίτημα του ασφαλισμένου. Η προσμέτρηση χρόνου διαδοχικής ασφάλισης σε μεταγενέστερο της συνταξιοδότησης χρόνο, δεν είναι δυνατή, καθώς η δήλωση περί συνυπολογισμού ή μη του χρόνου διαδοχικής ασφάλισης είναι δεσμευτική για τον ασφαλισμένο.
Ο χρόνος διαδοχικής δεν συνυπολογίζεται στις κάτωθι περιπτώσεις: (α) όταν έχουν επιστραφεί οι αντίστοιχες εισφορές, (β) όταν έχει ληφθεί υπόψη για χορήγηση εφάπαξ παροχής, (γ) όταν έχει χορηγηθεί σύνταξη, και (δ) όταν είναι χρόνος παράλληλης ασφάλισης (ο οποίος αξιοποιείται με τις διατάξεις των άρθρων 17 και 36 του Ν.4387/2016).
Επειδή σκοπός των διατάξεων της διαδοχικής ασφάλισης είναι, όπως αναφέρθηκε, η ίση μεταχείριση διαδοχικώς και μη ασφαλισμένων, και όχι η εξασφάλιση στους ασφαλισμένους της δυνατότητας επιλεκτικού συνδυασμού των πλεονεκτημάτων που παρέχουν οι διατάξεις που διέπουν τους επιμέρους φορείς και εξακολουθούν να εφαρμόζονται και μετά την ενοποίηση των φορέων, ο νομοθέτης έχει θέσει ορισμένες προϋποθέσεις για τη χρήση των σχετικών διατάξεων. Κατ’ αρχάς, ο απονέμων φορέας καθορίζεται εκ του νόμου (άρθρα 19 Ν.4387/2016) και όχι κατ’ επιλογήν του ασφαλισμένου. Το αίτημα υποβάλλεται μαζί με την αίτηση συνταξιοδότησης στον τελευταίο φορέα, ανεξάρτητα αν είναι αρμόδιος ή όχι για την απονομή της σύνταξης, και ισχύει έναντι όλων των φορέων στους οποίους ασφαλίστηκε διαδοχικά ο αιτών.
Ο φορέας στον οποίο απευθύνεται το αίτημα κρίνει αφενός αν είναι αρμόδιος να επιληφθεί του συνταξιοδοτικού αιτήματος, ήτοι εάν ο ασφαλισμένος έχει διανύσει σε αυτόν ένα ελάχιστο χρόνο ασφάλισης, και αφετέρου κρίνει, εφόσον είναι αρμόδιος, εάν πληρούνται οι προβλεπόμενες από αυτόν προϋποθέσεις χορήγησης σύνταξης.
Σύμφωνα και με την Εγκύκλιο 50/2020 του e-ΕΦΚΑ, για να χορηγήσει σύνταξη ο e-ΕΦΚΑ πρέπει στην ασφάλιση του τελευταίου ενταχθέντα φορέα να πραγματοποιήθηκαν:
Α) για κρίση του δικαιώματος σύνταξης λόγω γήρατος χίλιες (1.000) ημέρες ασφάλισης συνολικά από τις οποίες τριακόσιες (300) ημέρες την τελευταία πενταετία πριν την υποβολή αίτησης συνταξιοδότησης ή πριν τη διακοπή της ασφάλισης.
Β) για κρίση του δικαιώματος σύνταξης λόγω αναπηρίας ή θανάτου, να
πραγματοποιήθηκαν εξακόσιες (600) ημέρες ασφάλισης οποτεδήποτε πριν τη διακοπή της δραστηριότητας ή απασχόλησης ή την υποβολή της αίτησης συνταξιοδότησης ή την επέλευση του ασφαλιστικού κινδύνου για τις συντάξεις λόγω αναπηρίας ή θανάτου,
και να πληρούνται οι διατάξεις της νομοθεσίας του τελευταίου ενταχθέντα φορέα με ολόκληρο το χρόνο της διαδοχικής ασφάλισης.
Σε περίπτωση που ο ασφαλισμένος δεν πραγματοποίησε τον αριθμό ημερών εργασίας που αναφέρεται παραπάνω ή τις έχει πραγματοποιήσει αλλά, δεν πληροί τις προϋποθέσεις που απαιτεί η νομοθεσία του τελευταίου ενταχθέντα φορέα, τότε κρίνεται το αίτημά του ή των μελών της οικογένειάς του από τον ενταχθέντα φορέα στην ασφάλιση του οποίου πραγματοποίησε τον περισσότερο χρόνο ασφάλισης, εκτός από τον τελευταίο.
Αν δεν πληρούνται οι προϋποθέσεις της νομοθεσίας του ενταχθέντα φορέα στην ασφάλιση του οποίου πραγματοποιήθηκαν οι περισσότερες ημέρες εργασίας ή έτη ασφάλισης, τότε η αίτηση κρίνεται από τους άλλους ενταχθέντες φορείς που ασφαλίστηκαν κατά φθίνουσα σειρά αριθμού ημερών εργασίας εκτός από τον τελευταίο. Εφόσον πληρούνται οι προϋποθέσεις που προβλέπουν οι διατάξεις της νομοθεσίας τους με ολόκληρο το χρόνο της διαδοχικής ασφάλισης, τότε χορηγείται η αιτούμενη σύνταξη από τον e-ΕΦΚΑ. Σε περίπτωση που δεν συγκεντρώνουν τις προϋποθέσεις συνταξιοδότησης που προβλέπει η νομοθεσία κάποιου από τους ενταχθέντες, πλην του τελευταίου, στον e-ΕΦΚΑ. φορέα ή τομέα ή κλάδου ή λογαριασμού, στους οποίους ασφαλίσθηκαν, τότε η αίτηση συνταξιοδότησης
απορρίπτεται.
Ως χρόνος ασφάλισης που απαιτείται για την πλήρωση των προϋποθέσεων της περίπτωσης 1 της παραγράφου 1 του άρθρου 19 του Ν.4387/2016 λογίζεται ο χρόνος υποχρεωτικής ή προαιρετικής ασφάλισης. Ειδικά, για την πλήρωση των προϋποθέσεων του απαιτούμενου συνολικού χρόνου ασφάλισης (ήτοι χιλίων (1.000) ημερών ασφάλισης), καθώς και των εξακοσίων (600) ημερών ασφάλισης, δύναται να συνυπολογιστεί και ο χρόνος αναγνώρισης στρατιωτικής θητείας για τον οποίο καταβλήθηκαν εισφορές στον αρμόδιο ενταχθέντα φορέα, τομέα, κλάδο ή λογαριασμό.
Με τις διατάξεις της διαδοχικής ασφάλισης επιτυγχάνεται η ενοποίηση του ασφαλιστικού βίου του ασφαλισμένου και αποφεύγεται η απώλεια χρόνου ασφάλισης, η οποία, όπως υποστηρίζεται (Ιδ. Στεργίου Α., Δίκαιο Κοινωνικής Ασφάλισης) θα ερχόταν σε αντίθεση με το ίδιο το άρθρο 22 παρ.5 του Συντάγματος και τον ασφαλιστικό χαρακτήρα του θεσμού.