Διαφάνεια στην Ασφαλιστική Αγορά. Αναγκαίο κακό ή ευλογία;

Του Δημήτρη Μαζαράκη.

Η διαφάνεια στις συναλλαγές έχει καθοριστικό ρόλο, ιδιαίτερα στην Αγορά της Ιδιωτικής Ασφάλισης, όπου οι υπηρεσίες μας ουσιαστικά αποτελούν μια μελλοντική υπόσχεση και όλος ο θεσμός στηρίζεται στην εμπιστοσύνη ανάμεσα στα συμβαλλόμενα μέρη, ανάμεσα στον ασφαλιστή και τον ασφαλισμένο.

Με βεβαιότητα μπορώ να πω ότι η διαφάνεια είναι η αναγκαία συνθήκη για να οικοδομήσουμε την αξιοπιστία του θεσμού και να ενισχύσουμε την ασφαλιστική συνείδηση του Έλληνα καταναλωτή.

Κατά την άποψή μου, η διαφάνεια δεν είναι από μόνη της ούτε ευλογία ούτε αναγκαίο κακό. Όμως είναι στο χέρι μας και στο χέρι της πολιτείας να εμπνευστούμε από το μήνυμα της φράσης του Κλεόβουλου του Ρόδιου «Μέτρον Άριστον» και να μετατρέψουμε τη διαφάνεια στην ασφαλιστική αγορά σε ευλογία και παράγοντα ανάπτυξης και ευημερίας του συνόλου. Σε αντίθετη περίπτωση μπορεί, κάτι που εκ φύσεως θεωρείται καλό, να το μετατρέψουμε σε κακό για το γενικό συμφέρον.

Το τελευταίο χρονικό διάστημα, έγινε πολλή συζήτηση για ένα προσχέδιο νόμου σχετικά με τη διαφάνεια στην ασφαλιστική αγορά.

Πολλά από τα σημεία του σχεδίου αυτού σχετικά με την πληροφόρηση τόσο του υποψήφιου για ασφάλιση κατά το προσυμβατικό στάδιο, όσο και του ασφαλισμένου κατά τη διάρκεια της ασφάλισης με βρίσκουν απόλυτα σύμφωνο, έχοντας μόνο δύο απλές παρατηρήσεις.

Πρώτον, όπως γίνεται συνήθως στις επιχειρήσεις, θα πρέπει και σε αυτή την περίπτωση να γίνει ένα «Cost/ Benefit Analysis» και να βρεθεί το σημείο ισορροπίας ανάμεσα στο επιπλέον κόστος το οποίο θα δημιουργηθεί και το οποίο τελικά θα επιβαρύνει τον καταναλωτή από τη μία πλευρά, και στο όφελος που θα δημιουργηθεί από την άλλη.

Δεύτερον, το εύρος της πληροφόρησης θα πρέπει να είναι τόσο, όσο είναι απαραίτητο για να επιτυγχάνει το σκοπό του και να μη δημιουργεί σύγχυση.

Την ίδια όμως στιγμή, υπήρχαν σε αυτό το προσχέδιο και δυο άρθρα για τα οποία έχω ιδιαίτερες επιφυλάξεις.

Πρώτον, το άρθρο 8 με το οποίο ρυθμίζονται θέματα της αξίας εξαγοράς των ασφαλιστηρίων συμβολαίων ζωής και δεύτερον το άρθρο 9 το οποίο αναφέρεται στην αναπροσαρμογή ασφαλίστρων των νοσοκομειακών προγραμμάτων.

Στο άρθρο 8,και μέσα από ένα κείμενο λίγων γραμμών, επιχειρήθηκε να καθορισθεί ο τρόπος υπολογισμού της αξίας εξαγοράς ασφαλιστηρίων συμβολαίων ζωής.

Όπως καλά γνωρίζετε όσοι ασχολείσθε με τον κλάδο Ζωής,η ισχύουσα απόφαση η οποία καθορίζει τον υπολογισμό της αξίας εξαγοράς περιλαμβάνει πολλές σελίδες με πληθώρα αναλογιστικών τύπων.Αν και στόχος του συγκεκριμένου άρθρου, όπως είχε λεχθεί από τον πρώην ΓΓΚ, ήταν να γίνει κατανοητός από τον μέσο καταναλωτή ο τρόπος υπολογισμού της αξίας εξαγοράς, στην πραγματικότητα δημιουργούσε σύγχυση σε επόπτες και εποπτευόμενους.

Κατά την άποψή μου άλλο είναι η διαφάνεια και η σωστή ενημέρωση του καταναλωτήκαι άλλο είναι ο καθορισμός των κανόνων για τον υπολογισμό των αξιών του ασφαλιστηρίου συμβολαίου. Ιδιαίτερα μάλιστα όταν αυτό επιχειρείται να γίνει με έναν εκλαϊκευμένο τρόπο, ο οποίος αγνοεί τις παγκόσμιες πρακτικές γύρω από τα ασφαλιστικά και αναλογιστικά θέματα, όχι απλώς δεν εξυπηρετεί την διαφάνεια αλλά δημιουργεί περισσότερη σύγχυση.

Στο συγκεκριμένο θέμα της αξίας εξαγοράς, πιστεύω ότι όλοι συμφωνούμε ότι ο καταναλωτής πρέπει να έχει στην διάθεση του όλες τις απαραίτητες πληροφορίες ώστε να είναι σε θέση να επιλέξει αυτό που του ταιριάζει και τον συμφέρει καλύτερα. Πληροφορίες όπως το εάν έχει και από πότε αποκτά το συμβόλαιό του αξία εξαγοράς, ποια είναι η αξία εξαγοράς σε κάθε έτος μέχρι τη λήξη της ασφάλισης, εάν έχει συμμετοχή στο προϊόν υπεραπόδοσης των μαθηματικών αποθεμάτων, και πώς υπολογίζεται αυτή.

Σίγουρα η πολιτεία, λαμβάνοντας υπόψη το γενικό συμφέρον της κοινωνίας, μπορεί και πρέπει να καθορίζει τους κανόνες του παιχνιδιού. Παραδείγματος χάρη να καθορίζει το ποιο είναι το μέγιστο χρονικό διάστημα πέραν του οποίου ένα παραδοσιακό συμβόλαιο ζωής πρέπει να έχει αξία εξαγοράς.

Το να προσπαθείς όμως να νομοθετήσεις και να διαμορφώσεις το πλαίσιο λειτουργίας της αγοράς, έχοντας σαν επιχείρημα και δικαιολογία τη διαφάνεια και την προστασία του καταναλωτή, ενώ ταυτόχρονα αγνοείς τις παγκόσμιες πρακτικές αλλά και τις απόψεις αυτών που είναι αρμόδιοι για την εύρυθμη λειτουργία της αγοράς δεν είναι απλά κακό αλλά ταυτόχρονα είναι και επικίνδυνο για τον καταναλωτή.

Όσο αφορά το άρθρο 9 σχετικά με την αναπροσαρμογή ασφαλίστρων των νοσοκομειακών προγραμμάτων,πιστεύω ότι όλοι απορρίπτουμε κάθε αθέμιτη πρακτική η οποία πλήττει την αξιοπιστία του θεσμού της ιδιωτικής ασφάλειας, δεν συμφέρει κανέναν υγιώς σκεπτόμενο ασφαλιστή, και σίγουρα δεν υποστηρίζει την ανάπτυξη της αγοράς μας.

Ο καταναλωτής πρέπει να προστατευθεί από τον τυχόν κακόπιστο ο οποίος του προσφέρει ένα πολύ χαμηλό ασφάλιστρο στην έναρξη της σύμβασης και στην συνέχεια, όταν ο ασφαλισμένος μπορεί και να μην έχει τη δυνατότητα άλλης επιλογής διότι έχει αλλάξει η κατάσταση της υγείας του, επιχειρεί υψηλές αναπροσαρμογές. Όμως η προστασία του καταναλωτή δεν μπορεί να επιτευχθεί απλάκαι μόνο με την εφαρμογή κάποιων δεικτών όπως επιχειρείται με αυτό το προσχέδιο.

Πρώτον διότι δεν υπάρχουν τέτοιοι δείκτες, και δεύτερον διότι η διεθνής εμπειρία έχει σαφώς δείξει ότι δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως απόλυτο εργαλείο τιμολόγησης αλλά μόνο ως σημείο αναφοράς. Η διαμόρφωση του ασφαλίστρου υγείας εξαρτάται από πληθώρα παραγόντων, όπως η γήρανση του πληθυσμού, οι νέες παθήσεις, οι νέες τεχνολογίες και οι νέες θεραπείες.

Οι παράγοντες αυτοί δεν επιδέχονται εκ των προτέρων ακριβούς ποσοτικοποίησης, αλλά η επίδραση του καθενός από αυτούς προκύπτει απολογιστικά λόγω του δυναμικά μεταλλασσόμενου περιβάλλοντος, στο οποίο λειτουργούν οι ασφαλίσεις υγείας.

Η απουσία μεθοδολογίας ή επιστημονικής γνώσης που να επιτρέπει την πρόβλεψη τέτοιων μελλοντικών εξελίξεων, ιδίως σε συμβόλαια διάρκειας 20 ή 30 ετών ή πόσο μάλλον σε ισόβια συμβόλαια και να οριοθετεί ποσοτικά την επίπτωση της καθεμίας παραμέτρου στο ασφάλιστρο υγείας επιβεβαιώνεται διεθνώς.

Πέραν όμως από αυτά,θα πρέπει επίσης να γνωρίζουμε ότι εκτός από τους παραπάνω παράγοντες, τα ασφάλιστρα υγείας επηρεάζονται και από τις στρεβλώσεις και τα οικονομικά παράδοξα που επικρατούν στο χώρο της ιδιωτικής υγείας, και πιο συγκεκριμένα από τις υπερτιμολογήσεις, την προκλητή ζήτηση, και την υπερκατανάλωση.

Αν πραγματικά το ζητούμενο είναι η προστασία του καταναλωτή, τότε μπορεί να βρεθεί μια εφικτή λύση μέσα από τον ειλικρινή διάλογο πολιτείας και αγοράς. Η ΕΑΕΕ έχει υποβάλει την πρόταση της η οποία μπορεί να αποτελέσει την βάση ενός δημιουργικού διαλόγου τόσο με την ΓΓΚ όσο και με τον επόπτη μας την ΤτΕ.

Η πρόταση αυτή κινείται σε δύο άξονες. Πρώτον, με τον έλεγχο του κόστους στην πηγή του. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί σε δύο βήματα:

Δημιουργία και Εφαρμογή Ιατρικών Πρωτοκόλλων καθώς και εφαρμογή Κοινών Ενιαίων Νοσηλίων

Δεύτερον,με την εξασφάλιση της διαφάνειας στη διαδικασία τιμολόγησης και αναπροσαρμογής ασφαλίστρων. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί με την δημιουργία πολιτικών τιμολόγησης και αναπροσαρμογής ασφαλίστρων, καθώς και με την θέσπιση του θεσμού του θεματοφύλακα με την συμμετοχή της ΔΕΙΑ και της ΓΓΚ. Ο θεματοφύλακας έχοντας την απαραίτητη τεχνογνωσία θα μπορεί να εξασφαλίζει τη σωστή εφαρμογή των πολιτικών και τελικά την προστασία του καταναλωτή.

Στο σημείο αυτό θα πρέπει να έχουμε πάντα στο μυαλό μας ότι για να εξασφαλίσουμε την προστασία του καταναλωτή πρέπει να έχουμε ταυτόχρονα και φερέγγυες εταιρείες.

Κάθε υγιής ασφαλιστική εταιρεία είναι:

• Υπέρ της πλήρους, σαφούς, και κατανοητής προσυμβατικής πληροφόρησης,

• Υπέρ της διαφανούς και αντικειμενικής εκτίμησης και τιμολόγησης των κινδύνων,

• Υπέρ των σύννομων, σαφών και κατανοητών όρων των ασφαλιστηρίων,

• Υπέρ της ακριβοδίκαιης, διαφανούς, και χωρίς αναιτιολόγητη καθυστέρηση αποζημίωσης,

• Υπέρ της αντικειμενικής, επί της ουσίας και γρήγορης διερεύνησης και αντιμετώπισης παραπόνων.

Ταυτόχρονα δεν συμφέρει καμία υγιή εταιρεία να υπάρχουν αθέμιτες πρακτικές, διότι και χάνει μερίδιο αγοράς και η φήμη του θεσμού πλήττεται.

Είναι απαραίτητο λοιπόν να σχηματισθεί μια ομάδα εργασίας και να γίνει ένας ειλικρινής διάλογος χωρίς προκαταλήψεις και υπεκφυγές, μεταξύ όλων των εμπλεκόμενων πλευρών (ΕΑΕΕ, ΔΕΙΑ, ΓΓΚ, Συνήγορος του Καταναλωτή, Καταναλωτικές οργανώσεις) ώστε να τεθούν τα θέματα που χρήζουν βελτίωσης και να συμφωνηθεί ένα κοινά αποδεκτό πλαίσιο το οποίο θα υπηρετεί το γενικό συμφέρον.

11 Δεκεμβρίου, 2012

* Ο Δημήτρης Μαζαράκης είναι Γενικός Διευθυντής της MetLife Alico στην Ελλάδα. Τα παραπάνω αποτελούν απόσπασμα από την ομιλία του στην πρόσφατη εκδήλωση του Συνδέσμου Εκπροσώπων & Στελεχών Ασφαλιστικών Εταιριών με θέμα «Διαφάνεια στις συναλλαγές με ασφαλιζόμενους και αποζημιούμενους».