Γ. Χατζηθεοδοσίου στη “Δημοκρατία”: Επαγρύπνηση για τη δημοκρατία

Άρθρο του Γιάννη Χατζηθεοδοσίου, Προέδρου του Επαγγελματικού Επιμελητηρίου Αθηνών και Επίτιμου Διδάκτορα του Πανεπιστημίου Πειραιά, στην εφημερίδα “Δημοκρατία” (25/7/2023).

Συμπληρώνονται 49 χρόνια από την αποκατάσταση της δημοκρατίας στην Ελλάδα και την έναρξη της πιο μακράς περιόδου σταθερότητας και προόδου στη σύγχρονη ιστορία της χώρας. Στις δεκαετίες που μεσολάβησαν, η Ελλάδα έκανε άλματα στην ενίσχυση των δημοκρατικών θεσμών. Οι πληγές της σκοτεινής περιόδου που είχε προηγηθεί, σταδιακά έκλεισαν. Δημιουργήθηκε ένα σύγχρονο κράτος, που σήμερα αποτελεί ισότιμο μέλος της ευρωπαϊκής οικογένειας και της ζώνης του κοινού νομίσματος. Η δημοκρατία μας άντεξε ενάντια σε σοβαρές δυσκολίες και ματαιώσεις, με κυριότερη τη δεκαετή οικονομική κρίση, η οποία έφερε υποβάθμιση του βιοτικού επιπέδου των πολιτών και άφησε βαθιά σημάδια στην ελληνική κοινωνία.

Σήμερα η χώρα επιχειρεί να ανακάμψει οικονομικά. Ωστόσο, τα προβλήματα και οι προκλήσεις παραμένουν. Η πανδημία, η ενεργειακή κρίση, η εκτόξευση του πληθωρισμού και η συμπίεση των εισοδημάτων, η διεύρυνση των κοινωνικών ανισοτήτων συνεχίζουν να δοκιμάζουν μεγάλα κομμάτια της κοινωνίας και να τροφοδοτούν δυνητικά επικίνδυνες αντισυστημικές πολιτικές τάσεις. Το υψηλό ποσοστό αποχής στις εθνικές εκλογές του Ιουνίου, αλλά και η ενίσχυση της δύναμης κομμάτων με ακραίες θέσεις είναι φαινόμενα που δεν επιτρέπουν κανέναν εφησυχασμό.

Το ζήτημα δεν αφορά μόνο την Ελλάδα. Σήμερα, πάνω από το ένα τρίτο του παγκόσμιου πληθυσμού ζει σε συνθήκες αυταρχικής διακυβέρνησης. Στην Ευρώπη η δημοκρατία αντιμετωπίζει νέες απειλές. Η διάβρωση της εσωτερικής συνοχής, η φτωχοποίηση όλο και μεγαλύτερων κοινωνικών στρωμάτων και ο φόβος για το μέλλον οδηγούν σε άνοδο του λαϊκισμού και της ριζοσπαστικοποίησης.

Πλέον είναι όλο και πιο πολλές οι αφορμές, που μας υπενθυμίζουν ότι η δημοκρατία δεν μπορεί να θεωρείται δεδομένη. Η διασφάλισή της απαιτεί διαρκή εγρήγορση και – κυρίως – μεγαλύτερη πολιτική ενσυναίσθηση, απέναντι στις σύγχρονες αγωνίες των πολιτών, ιδιαίτερα των πλέον ευάλωτων.

Απαιτεί πραγματικό σεβασμό στη λειτουργία των θεσμών και γενναίες πολιτικές για να περιοριστούν προβλήματα όπως η διαφθορά, η αποδυνάμωση του κοινωνικού κράτους, η ανισότητα, η ανεξέλεγκτη λειτουργία των αγορών και η υπερβολική συγκέντρωση της οικονομικής δύναμης. Απαιτεί συνεχή βήματα για την ενίσχυση της διαφάνειας, της λογοδοσίας, για την προώθηση της συμπεριληπτικότητας και των ατομικών, κοινωνικών και οικονομικών δικαιωμάτων. Απαιτεί ουσιαστικές και δίκαιες απαντήσεις σε συλλογικές προκλήσεις όπως είναι η κλιματική κρίση, η παγκοσμιοποίηση, η μετανάστευση κ.ά.

Αν θέλουμε ένα μέλλον δικαιοσύνης και ασφάλειας, χρειάζεται να θωρακίσουμε τη δημοκρατία μας απέναντι στις δυνάμεις της αντίδρασης και της οπισθοδρόμησης, αλλά και απέναντι στην αδιαφορία, στην απαξίωση, την αποστασιοποίηση. Το σύγχρονο αίτημα για τη δημοκρατία στη χώρα μας, είναι να οικοδομήσουμε μια νέα σχέση εμπιστοσύνης των πολιτών στους θεσμούς αντιπροσώπευσης και στην ίδια την πολιτική.