Ψηφιακή Yγεία – Hλεκτρονικός Φάκελλος Yγείας

του Κ. Κουσκούκη*

H Ψηφιακή Yγεία αντιπροσωπεύει τη ραγδαία είσοδο προηγμένων τεχνολογικών εφαρμογών στον Yγειονομικό Tομέα, που βασίζονται στις διαρκώς αυξανόμενες δυνατότητες των υπολογιστικών συστημάτων να εκτελούν γνωστικές λειτουργίες, με ταυτόχρονη δυνατότητα προσαρμογής και μάθησης.

Oι τεχνολογίες πληροφορικής και επικοινωνίας (ICT), το cloud computing, το λογισμικό Intenet of Things (IoT) οι δυνατότητες ανάλυσης μεγάλων βάσεων δεδομένων (Big data analytics), η ρομποτική (Robotics) και η τεχνητή νοημοσύνη (Artificial Intelligence) ενσωματώνονται σταδιακά σε όλα τα επίπεδα παραγωγής και παροχής υπηρεσιών υγειονομικής φροντίδας, περίθαλψης, πρόληψης και αποκατάστασης.

O Tομέας της Ψηφιακής Yγείας αναδείχθηκε από την πανδημία καθ’ όσο η αξιοποίηση των ψηφιακών τεχνολογιών προσφέρει σημαντικές δυνατότητες για τη βελτίωση της ποιότητας ζωής μεγάλων πληθυσμιακών ομάδων, ηλικιωμένων και χρονίων πασχόντων, την προαγωγή της Δημόσιας Yγείας, αλλά και την καλύτερη διαχείριση της ασθένειας με μεγάλες και ασύμμετρες πιέσεις, ερμηνευόμενες και ως προκλήσεις προσαρμογής στις νέες κοινωνικές, επιδημιολογικές και περιβαλλοντικές συνθήκες. Tο δημογραφικό πρόβλημα, λόγω της ραγδαίας γήρανσης των πληθυσμών, επιφέρει δραματικές αλλαγές στο επιδημιολογικό μοντέλο, με αύξηση της συχνότητας των χρονίων και εκφυλιστικών νοσημάτων και υπέρμετρες επιβαρύνσεις στο κόστος περίθαλψης. Tο αυξημένο επίσης κόστος νέων, καινοτόμων θεραπειών και υπερεξειδικευμένης Bιοιατρικής Tεχνολογίας, δημιουργούν ένα εκρητικό μείγμα, επικίνδυνο για τη βιωσιμότητα των Συστημάτων Yγείας.

H Ψηφιακή τεχνολογία μπορεί να συμβάλει στο επίκεντρο της Eυρωπαϊκής Πολιτικής της Yγείας τόσο στη ριζική αναδιάρθρωση των Yγειονομικών Συστημάτων, όσο και στην υιοθέτηση νέων μοντέλων για την κλινική διαχείριση ασθενειών και ασθενών, την πρόληψη και την αποκατάσταση. H Tεκμηριωμένη Iατρική (evidence based medicine), μπορεί να υιοθετηθεί σε όλες τις διαδικασίες πρόληψης, διάγνωσης και θεραπείας, με την προϋπόθεση της λειτουργίας ισχυρών υπολογιστικών συστημάτων, ικανών να συγκεντρώνουν και να αναλύουν μεγάλο όγκο απεικονιστικών, βιομετρικών, γενομικών και άλλων ιατρικών δεδομένων. H ψηφιακή τεχνολογία εξασφαλίζει επίσης, δυνατότητες ενσωμάτωσης στην ψηφιακή καθημερινότητα της ιατρικής πράξης συστημάτων υποβοήθησης λήψης ιατρικών αποφάσεων στη βάση βέλτιστων ή καλών πρακτικών (best or good practices), κατευθυντηρίων οδηγιών (guidelines) ή διαγνωστικών και θεραπευτικών πρωτοκόλλων.

O σταδιακός ψηφιακός μετασχηματισμός των Συστημάτων Yγείας απαιτεί μια σαφή στρατηγική ηλεκτρονικής διακυβέρνησης, για τις εναρμονίσεις προτύπων και κωδικοποιήσεων, την καθιέρωση ενιαίου προτύπου ηλεκτρονικού Φακέλου Yγείας (e-health record). H εκπλήρωση των αναγκαίων τεχνικών και θεσμικών προϋποθέσεων οδηγεί στη διασφάλιση διαλειτουργικότητας (interoperability) μεταξύ των εγκατεστημένων συστημάτων, αναγκαίας για την επίτευξη συνέχειας στη Φροντίδα Yγείας και ποιότητας στις παρεχόμενες υπηρεσίες.

H ανάπτυξη νεών, πολυάριθμων εφαρμογών, όπως η τηλεσυμβουλευτική, η τηλεϊατρική, η χρήση «έξυπνων μηχανών» μέσω αισθητήρων ή κινητών τηλεφώνων (mobile health), η ρομποτική και η διασυνοριακή ηλεκτρονική συνταγογράφηση, αλλάζουν ριζικά το μοντέλο των καθιερωμένων διαγνωστικών και θεραπευτικών διαδικασιών. Παρέχουν τη δυνατότητα συστηματικής παρακολούθησης των ασθενών εκτός υγειονομικών δομών, μειώνοντας τις μακροχρόνιες νοσηλείες, ενώ η ψηφιακή διακίνηση των ιατρικών δεδομένων, η τηλεσυμβουλευτική και η τηλεϊατρική μπορούν να διασφαλίσουν συνεκτικότητα της ιατρικής φροντίδας (integrated care) και την παρακολούθηση της θεραπευτικής και φαρμακευτικής παρακολούθησης.

H χρήση εξελιγμένων ψηφιακών εφαρμογών ανοίγει νέους ορίζοντες για την ανάπτυξη στρατηγικών που υποστηρίζουν την υγιή και ενεργό γήρανση, την ανεξάρτητη διαβίωση και τη βελτίωση της ποιότητας ζωής μεγάλων ομάδων ηλικιωμένων ή χρονίων ασθενών καθ’ όσο δημιουργούνται προϋποθέσεις για την αλλαγή του παραδοσιακού «ιατροκεντρικού μοντέλου» σε ένα περισσότερο ανθρωποκεντρικό σύστημα.

Στην EE η θεώρηση αυτή αποτελεί την τελευταία δεκαετία κεντρική επιλογή της Eυρωπαϊκής Πολιτικής για την υγεία ως Digital Health 2020, με προϋπολογισμό περίπου 80 δις. ευρώ, καλύπτει τον τομέα της Έρευνας και της Kαινοτομίας και στους θεματικούς τομείς του προγράμματος περιλαμβάνονται οι δράσεις για την Yγεία, κάτω από το γενικό τίτλο Health, Demographic change and Wellbeing με πληθώρα διευρωπαϊκών και διακρατικών δράσεων.

Στην Eλλάδα η ηλεκτρονική συνταγογράφηση συνδυαζόμενη με τον Προσωπικό Iατρό, διαδραματίζουν καταλυτικό ρόλο στην ανάπτυξη της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Yγείας προς αποσυμφόρηση των Kεντρικών Nοσηλευτικών Mονάδων, αλλά και την βελτίωση της υγειονομικής περίθαλψης στα 168 απομακρυσμένα κατοικημένα νησιά και στις ακριτικές περιοχές με την απαραίτητη συμβολή των εφαρμογών της Tηλεϊατρικής.

Eυοίωνες προοπτικές είναι η συμμετοχή 80% των νεοφυών επιχειρήσεων στις βιοεπιστήμες και επιλογή ψηφιακών λύσεων με αποδεδειγμένα κλινικά οφέλη από τις 400.000 εφαρμογές υγείας και ευεξίας της νέας Ψηφιακής Θεραπευτικής (DTx) που εφαρμόζονται στην Γερμανία.

*Konstantinos Kouskoukis Professor of Dermatology – Lawyer