- 24/03/2022
Ρύθμιση χρεών ασφαλιστικών οφειλών- Δυνατότητες από τη νομοθεσία
Γράφει η Ελένη Καραβέλα, Δικηγόρος – Νομικός Συνεργάτης Ε.Ε.Α.
Ένα ζήτημα που απασχολεί διαχρονικά τους ασφαλισμένους είναι οι δυνατότητες που τους παρέχει η νομοθεσία για τη ρύθμιση των ασφαλιστικών τους χρεών, δηλαδή των οφειλών τους προς τους Φορείς Κοινωνικής Ασφάλισης. Μία εκ των δυνατοτήτων αυτών και συγκεκριμένα η δυνατότητα κατάρτισης διμερών συμβάσεων αναδιάρθρωσης οφειλών με το Δημόσιο και τους Φορείς Κοινωνικής Ασφάλισης, προβλέφθηκε με το άρθρο 24 του Ν.4738/2020 «Ρύθμιση οφειλών και παροχή δεύτερης ευκαιρίας και άλλες διατάξεις» (ΦΕΚ Α’ 207), κατά το οποίο οι Φορείς Κοινωνικής Ασφάλισης δύναται να καταρτίζουν διμερείς συμβάσεις αναδιάρθρωσης οφειλών, εφόσον με την σύμβαση ο οφειλέτης καθίσταται βιώσιμος ή αξιόχρεος, κατά περίπτωση, η ανάκτηση του Φορέα Κοινωνικής Ασφάλισης είναι τουλάχιστον ίση προς την εκτιμώμενη ανάκτησή του σε περίπτωση πτώχευσης του οφειλέτη και τηρούνται οι κανόνες και οι περιορισμοί του άρθρου 22 του νόμου.
Με την Εγκύκλιο 45/2021 του e-ΕΦΚΑ κοινοποιούνται οι διατάξεις της υπ’ αρ. 66468 ΕΞ 2021/04-06-2021 Κοινής Υπουργικής Απόφασης των Υπουργών Οικονομικών και Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων «Διαδικασία επιβεβαίωσης της βιωσιμότητας ή φερεγγυότητας του οφειλέτη, κατά περίπτωση και διαδικασίας κατάρτισης της διμερούς σύμβασης αναδιάρθρωσης», η οποία εκδόθηκε κατ’ εξουσιοδότηση της παρ. 3 του άρθρου 71 του ν.4738/2020 και περιγράφεται η διαδικασία της κατάρτισης διμερούς σύμβασης αναδιάρθρωσης με το Κ.Ε.Α.Ο.
Στο πεδίο εφαρμογής της εν λόγω Κ.Υ.Α. εμπίπτουν οι οφειλέτες οι οποίοι υποβάλλουν αίτηση στη διαδικασία του εξωδικαστικού μηχανισμού ρύθμισης οφειλών, σύμφωνα με την παράγραφο 1 του άρθρου 8 και τα άρθρα 9 και 10 του ν. 4738/2020, και διαπιστώνεται από την ηλεκτρονική πλατφόρμα εξωδικαστικού μηχανισμού ότι:
α) έχουν οφειλές σε Φορείς Κοινωνικής Ασφάλισης (ή/και προς το Δημόσιο) και δεν έχουν οφειλές σε χρηματοδοτικούς φορείς ή
- έχουν οφειλές προς Φορείς Κοινωνικής Ασφάλισης (ή/και το Δημόσιο) καθώς και σε χρηματοδοτικούς φορείς, δεν επιτρέπεται όμως η υποβολή αίτησης για υπαγωγή των οφειλών τους σε πολυμερή διαδικασία εξωδικαστικής ρύθμισης επειδή ποσοστό τουλάχιστον 90% των συνολικών οφειλών τους στο Δημόσιο, Φορείς Κοινωνικής Ασφάλισης και χρηματοδοτικούς φορείς οφείλεται σε έναν χρηματοδοτικό φορέα ή
- η διαδικασία εξωδικαστικής ρύθμισης των οφειλών των αιτούντων σύμφωνα με τις διατάξεις του ν.4738/2020 περατώθηκε ως άκαρπη λόγω μη εμπρόθεσμης κατάθεσης πρότασης ρύθμισης από τους χρηματοδοτικούς φορείς και
β) το σύνολο των οφειλών τους προς τους Φορείς Κοινωνικής Ασφάλισης, (ή/και το Δημόσιο) κατά περίπτωση, υπερβαίνει το ποσό των 10.000 ευρώ ανά πιστωτή.
Επισημαίνεται ότι δεν υπάγονται στην διαδικασία κατάρτισης διμερών συμβάσεων ρύθμισης οφειλών:
- Πάροχοι επενδυτικών υπηρεσιών, καθώς και τα υποκαταστήματα αλλοδαπών τέτοιων παρόχων που λειτουργούν στην Ελλάδα
- Οργανισμοί Συλλογικών Επενδύσεων σε Κινητές Αξίες (ΟΣΕΚΑ), Οργανισμοί Εναλλακτικών Επενδύσεων (ΟΕΕ) και οι διαχειριστές αυτών
- Πιστωτικά και χρηματοδοτικά ιδρύματα, καθώς και τα υποκαταστήματα αλλοδαπών τέτοιων ιδρυμάτων που λειτουργούν στην Ελλάδα
- Ασφαλιστικές εταιρείες ή αντασφαλιστικές επιχειρήσεις
- Φυσικά ή νομικά πρόσωπα εφόσον:
-έχουν υποβάλει αίτηση ενώπιον δικαστηρίου για την επικύρωση συμφωνίας εξυγίανσης ή για την κήρυξή του σε πτώχευση ή για υπαγωγή στη διαδικασία του ν. 3588/2007 ή του ν. 3869/2010 ή του ν. 4469/2017, εκτός εάν έχει υπάρξει έγκυρη παραίτησή τους από τις εν λόγω διαδικασίες, μέχρι την ημερομηνία υποβολής της αίτησης για υπαγωγή στη διαδικασία εξωδικαστικής ρύθμισης οφειλών.
– έχουν τεθεί σε λύση ή εκκαθάριση.
-Έχει εκδοθεί γι΄αυτούς οριστική απόφαση υπαγωγής σε μία από τις αναφερόμενες ανωτέρω διαδικασίες ή στη διαδικασία του άρθρου 68 του ν. 4307/2015, ή έχει συζητηθεί ενώπιον του δικαστηρίου η αίτηση υπαγωγής του στις παραπάνω διαδικασίες και εκκρεμεί η έκδοση δικαστικής απόφασης ή δεν έχουν παρέλθει 15 τουλάχιστον μήνες από την απόφαση υπαγωγής ή δεν έχουν παρέλθει τουλάχιστον 12 μήνες από την με οποιοδήποτε τρόπο ολοκλήρωση διαδικασίας του Εξωδικαστικού Μηχανισμού Ρύθμισης Οφειλών του ν. 4738/2020.
ØΈχουν καταδικαστεί σε βαθμό κακουργήματος τα φυσικά πρόσωπα με αμετάκλητη απόφαση για φοροδιαφυγή, νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες, υπεξαίρεση, εκβίαση, πλαστογραφία, δωροδοκία, δωροληψία, λαθρεμπορία, καταδολίευση δανειστών, χρεοκοπία, ή απάτη. Στην περίπτωση της απάτης, αν ο παθών είναι το Δημόσιο ή Φορέας Κοινωνικής Ασφάλισης, αρκεί η καταδίκη σε βαθμό πλημμελήματος. Τα ίδια ισχύουν και για κάθε πρόσωπο εντεταλμένο στη διαχείριση νομικού προσώπου (είτε από τον νόμο ή από ιδιωτική βούληση ή με δικαστική απόφαση) και ιδίως αυτό που φέρει την ιδιότητα του προέδρου ή του διευθύνοντος συμβούλου ή του διαχειριστή ή του εταίρου εφόσον η καταδίκη αφορά αξιόποινη πράξη που τελέστηκε στο πλαίσιο δραστηριότητας του νομικού προσώπου που αιτείται στην διαδικασία εξωδικαστικής ρύθμισης οφειλών.
– Έχουν εξυπηρετούμενες ή ενήμερες οφειλές προς τους Φ.Κ.Α., εκτός αν επικαλούνται γεγονότα από τα οποία να προκύπτει η επιδείνωση της οικονομικής τους κατάστασης που να οφείλεται είτε στη μείωση των εισοδημάτων τους είτε στην αύξηση των δαπανών τους σε ποσοστό τουλάχιστον 20%.
Στη σύμβαση αναδιάρθρωσης μεταξύ οφειλέτη και Φορέα Κοινωνικής Ασφάλισης, μπορούν να υπαχθούν όλες οι ληξιπρόθεσμες απαιτήσεις έναντι των Φορέων Κοινωνικής Ασφάλισης, οι οποίες έχουν βεβαιωθεί, συμπεριλαμβανομένων προσαυξήσεων, προστίμων και τόκων εκπρόθεσμης καταβολής, κατά το χρόνο υποβολής της αίτησης. Στην εξωδικαστική ρύθμιση οφειλών οι Φορείς Κοινωνικής Ασφάλισης εκπροσωπούνται από το Κ.Ε.Α.Ο.
Για την έναρξη της διαδικασίας αρχικά διαπιστώνεται ότι η αίτηση του οφειλέτη, η οποία υποβάλλεται ηλεκτρονικά από τον ίδιο τον οφειλέτη ή σύμβουλό του, στην Ειδική Γραμματεία Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους (Ε.Γ.Δ.Ι.Χ.) με τη χρήση της Ηλεκτρονικής Πλατφόρμας Εξωδικαστικής Ρύθμισης Οφειλών (μέσω της Ενιαίας Ψηφιακής Πύλης της Δημόσιας Διοίκησης (gov.gr – ΕΨΠ) ή της ιστοσελίδας της Ειδικής Γραμματείας Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους www.keyd.gov.gr) , εντάσσεται στο πεδίο εφαρμογής των διατάξεων για την κατάρτιση διμερούς σύμβασης αναδιάρθρωσης με Φ.Κ.Α. και στην συνέχεια, η αίτηση διαβιβάζεται ηλεκτρονικά στο Φ.Κ.Α. για να προτείνει ο τελευταίος τη σύναψη διμερούς σύμβασης αναδιάρθρωσης οφειλών, εφόσον με τη σύμβαση ο οφειλέτης καθίσταται βιώσιμος ή αξιόχρεος, κατά περίπτωση, η ανάκτηση του Φ.Κ.Α. είναι τουλάχιστον ίση προς την εκτιμώμενη ανάκτησή του σε περίπτωση πτώχευσης του οφειλέτη και ρευστοποίησης των περιουσιακών του στοιχείων στο πλαίσιο διαδικασίας αναγκαστικής εκτέλεσης και τηρούνται οι κανόνες και περιορισμοί που ορίζονται στο άρθρο 22 του ν. 4738/2020.
Η αίτηση πρέπει να περιλαμβάνει τα προβλεπόμενα στοιχεία και να συνοδεύεται από τα απαραίτητα δικαιολογητικά (πλήρη στοιχεία οφειλέτη, κατάλογο όλων των πιστωτών και των οφειλόμενων προς αυτών ποσών, κατάλογο περιουσιακών στοιχείων, χρηματοοικονομικές καταστάσεις κ.λπ.), προκειμένου να θεωρηθεί πλήρης και να ακολουθηθεί η προβλεπόμενη από το νόμο διαδικασία.
Με την αίτηση παρέχεται από τον οφειλέτη άδεια για κοινοποίηση στους συμμετέχοντες πιστωτές, επεξεργασία και διασταύρωση από αυτούς των δεδομένων του οφειλέτη, τα οποία περιλαμβάνονται στην πλατφόρμα εξωδικαστικού μηχανισμού, είτε έχουν αναρτηθεί από τον ίδιο είτε έχουν αντληθεί από τους πιστωτές. Η άδεια αυτή συνεπάγεται την άρση του τραπεζικού και του φορολογικού απορρήτου. Σε περίπτωση αίτησης φυσικού προσώπου παρέχεται άδεια ανάκτησης των στοιχείων και εγγράφων που αφορούν το ή τη σύζυγο ή συμβίο του αιτούντα και τα εξαρτώμενα μέλη.
Πρόταση αναδιάρθρωσης οφειλών υποβάλλεται μόνον σε οφειλέτες οι οποίοι αξιολογούνται ως βιώσιμοι ή φερέγγυοι κατά περίπτωση, εφόσον το περιεχόμενο της σύμβασης αναδιάρθρωσης προέκυψε από το υπολογιστικό εργαλείο (παρ.2 αρ.1 ΚΥΑ). Σε περίπτωση που διαπιστώνεται ότι ο οφειλέτης δεν είναι βιώσιμος ή φερέγγυος, η διαδικασία περαιώνεται ως άκαρπη και η αίτηση του οφειλέτη θεωρείται ως απορριφθείσα. Στους οφειλέτες που αξιολογούνται ως βιώσιμοι ή φερέγγυοι, και εφόσον η αίτηση είναι πλήρης, οι Φορείς Κοινωνικής Ασφάλισης οφείλουν, να υποβάλλουν πρόταση αναδιάρθρωσης, εντός προθεσμίας 55 ημερολογιακών κατ΄ανώτατο όριο ημερών από την ημερομηνία υποβολής της αίτησης ή από την άκαρπη περαίωση της πολυμερούς διαδικασίας, λόγω μη εμπρόθεσμης κατάθεσης πρότασης ρύθμισης από τους χρηματοδοτικούς φορείς.
Η αποδοχή από τον αιτούντα της προτεινόμενης ρύθμισης πρέπει να γίνει εντός πέντε (5) ημερολογιακών ημερών από την υποβολή της πρότασης, μέσω της προβλεπόμενης ηλεκτρονικής διαδικασίας. Σε περίπτωση που η πρόταση αναδιάρθρωσης γίνει αποδεκτή από τον οφειλέτη εντός της προβλεπόμενης προθεσμίας και καταβληθεί η πρώτη δόση της ρύθμισης εντός 5 εργασίμων ημερών από την αποδοχή της πρότασης αναδιάρθρωσης οφειλών και σε κάθε περίπτωση μέχρι την τελευταία εργάσιμη ημέρα του επόμενου μήνα από αυτή, θεωρείται ότι έχει συναφθεί σύμβαση αναδιάρθρωσης οφειλών με το φορέα ο οποίος υπέβαλε την πρόταση αναδιάρθρωσης και επέρχονται τα αποτελέσματα που ορίζονται στο νόμο. Οι επόμενες δόσεις καταβάλλονται μέχρι την τελευταία εργάσιμη ημέρα καθενός από τους επόμενους μήνες. Σε περίπτωση που ο οφειλέτης απορρίψει ή δεν αποδεχθεί ρητά την υποβαλλόμενη πρόταση εντός της προαναφερόμενης προθεσμίας, η διαδικασία περαιώνεται ως άκαρπη και η αίτηση του οφειλέτη θεωρείται απορριφθείσα.
Αξίζει να σημειωθεί ότι από την κοινοποίηση της αίτησης στους Φορείς Κοινωνικής Ασφάλισης και μέχρι την με οποιονδήποτε τρόπο περάτωση της διαδικασίας, είτε με τη σύναψη σύμβασης αναδιάρθρωσης ή την άπρακτη περαίωση της διαδικασίας αναφορικά με τις οφειλές, των οποίων ζητείται η ρύθμιση αναστέλλεται η λήψη και η συνέχιση μέτρων αναγκαστικής εκτέλεσης επί απαιτήσεων, κινητών και ακινήτων κατά του οφειλέτη. Από την αναστολή εξαιρείται η διενέργεια προγραμματισθέντος πλειστηριασμού (εντός τριών (3) μηνών από την ημερομηνία υποβολής της αίτησης από τον οφειλέτη) καθώς και οποιαδήποτε διαδικαστική ενέργεια προπαρασκευαστική της διενέργειας πλειστηριασμού, περιλαμβανομένης και της κατάσχεσης. Επίσης αναστέλλεται η ποινική δίωξη για τα αδικήματα που σχετίζονται με την μη καταβολή χρεών προς το δημόσιο του άρθρου 25 του ν. 1882/1990 (Α΄ 43) και την μη καταβολή ασφαλιστικών εισφορών του άρθρου 1 του α.ν. 86/1967 (Α΄ 136) και αναβάλλεται η εκτέλεση της ποινής που επιβλήθηκε σύμφωνα με το άρθρο αυτό ή, εφόσον άρχισε, η εκτέλεσή της διακόπτεται. Επί κάθε είδους κατασχέσεων απαιτήσεων που έχουν επιβληθεί εις χείρας τρίτων από τους Φορείς Κοινωνικής Ασφάλισης, ο τρίτος υποχρεούται να αποδώσει στο Κ.Ε.Α.Ο. τις απαιτήσεις που έχουν γεννηθεί μέχρι το χρόνο έναρξης ισχύος της αναστολής.
Αντίστοιχα, αναστέλλεται η λήψη αναγκαστικών μέτρων και η ποινική δίωξη στην περίπτωση που συναφθεί σύμβαση αναδιάρθρωσης και κατά την διάρκεια ισχύος αυτής. Η αναστολή αυτή δεν ισχύει για τις ληξιπρόθεσμες δόσεις της σύμβασης.
Επιπλέον, με την υπαγωγή σε ρύθμιση αναστέλλεται η παραγραφή των ρυθμιζόμενων οφειλών καθ’ όλη τη διάρκεια ισχύος αυτών και δεν συμπληρώνεται πριν από την πάροδο έτους από τη λήξη της αναστολής. Για τη χορήγηση αποδεικτικού ασφαλιστικής ενημερότητας στον οφειλέτη εφαρμόζονται, οι οικείες διατάξεις των φορέων, ενώ δεν λαμβάνονται υπόψη τυχόν προς διαγραφή οφειλές, όπως αυτές προσδιορίζονται στην ανωτέρω σύμβαση.
Ο οφειλέτης οφείλει να τηρεί την ρύθμιση και να καταβάλει το σύνολο των δόσεων, σύμφωνα με τους όρους της σύμβασης αναδιάρθρωσης. Απώλεια της ρύθμισης και ανατροπή της σύμβασης αναδιάρθρωσης έναντι των Φορέων Κοινωνικής Ασφάλισης, επέρχεται αυτοδικαίως αν κατά τη διάρκεια τις περιόδου αποπληρωμής των οφειλών προς αυτούς συντρέχει μία από τις εξής περιπτώσεις:
α) μη καταβολή δόσεων ή μερική καταβολή δόσεων από τον οφειλέτη προς τους Φορείς Κοινωνικής Ασφάλισης, έως τη συμπλήρωση του ποσού που αντιστοιχεί σε τρεις (3) δόσεις,
β) παράλειψη του οφειλέτη να υποβάλει τις προβλεπόμενες δηλώσεις φορολογίας εισοδήματος και φόρου προστιθέμενης αξίας, καθώς και την προβλεπόμενη Αναλυτική Περιοδική Δήλωση (Α.Π.Δ.), εντός τριών (3) μηνών από την παρέλευση της προθεσμίας υποβολής τους, και
γ) μη εξόφληση ή τακτοποίηση (με αναστολή είσπραξης ή ρύθμιση τμηματικής καταβολής, βάσει νόμου, δικαστικής απόφασης ή προσωρινής διαταγής,) των οφειλών προς τους Φορείς Κοινωνικής Ασφάλισης, που κατέστησαν ληξιπρόθεσμες πριν από τη σύναψη της διμερούς σύμβασης και δεν υπάγονται σε αυτήν, εντός ενενήντα (90) ημερών από την ημερομηνία σύναψης της σύμβασης, ή, προκειμένου για οφειλές που κατέστησαν ληξιπρόθεσμες μετά τη σύναψη της σύμβασης, εντός εξήντα (60) ημερών από τη λήξη της νόμιμης προθεσμίας καταβολής τους.
Η απώλεια της ρύθμισης έχει ως αποτέλεσμα την απώλεια των ευεργημάτων αυτής και την αναβίωση των ρυθμισμένων απαιτήσεων με συνέπεια να καθίσταται αμέσως ληξιπρόθεσμο και απαιτητό το σύνολο του υπολοίπου της οφειλής που παραμένει ανεξόφλητο, σύμφωνα με τα στοιχεία της αρχικής βεβαίωσης, μαζί με τους αναλογούντες τόκους και προσαυξήσεις εκπρόθεσμης καταβολής. (άρθρο 10 παρ. 1, Κ.Υ.Α.66468/4.6.2021).